NEDEN SOLAK OLURUZ?
Sağ veya sol eli kullanmanın genetik bir temeli var mı? Yoksa hormonlar da bu işin içinde mi?
Anne karnında maruz kaldığımız testosteron miktarının solaklıkla bir ilişkisi olabilir mi?
Testosteron Ne İşe Yarar?
Erkek üreme sisteminin tamamı hormonlara bağımlıdır. Hormonlar, hücrelerinizin veya organlarınızın aktivitesini uyaran veya düzenleyen kimyasallardır. Erkek üreme sisteminin işleyişinde yer alan birincil hormonlar, folikül uyarıcı hormon (FSH), lüteinizan hormon (LH) ve testosterondur.
FSH ve LH, hipofiz bezi tarafından üretilir. Hipofiz bezi, beyin tabanında bulunur ve vücudunuzdaki birçok işlevden sorumludur. FSH, sperm üretimi için gereklidir (spermatogenez). LH, spermatogenez sürecine devam etmek için gerekli olan testosteron üretimini uyarır. Testosteron kas kütlesi ve gücü, yağ dağılımı, kemik kütlesi ve cinsel dürtü gibi erkek özelliklerinin gelişiminde önemlidir. Testisler, erkeklerde birincil erkek cinsiyet hormonu olan testosteronu yapmaktan ve sperm üretmekten sorumludur. Testislerin içinde seminifer tübüller adı verilen sarmal tüp yapıları bulunur. Bu tübüller, spermatogenez adı verilen bir işlemle sperm hücrelerini üretmekten sorumludur.
Tüm bunların içinde testosteron; vücudumuzun nasıl şekilleneceğini, yüzük ve işaret parmaklarımızın uzunluğunu, ses tonumuzu ve bunun gibi birçok özelliğimizi belirler.
Solaklıkla Testosteron Arasındaki İlişki
Yapılan genetik araştırmalarda X kromozomunda lokalize olan bir genin solaklık üzerinde etkili olduğu düşünülmektedir. Ancak bu genin varlığı tam olarak tespit edilememiştir.
Prenatal dönemde merkezi sinir sisteminin maruz kaldığı androjen miktarı, erkeklerde sol el kullanımının ön plana çıkmasında rol oynuyor olabilir. AR (Androjen reseptör) geni tarafından kodlanan CAG dizisinin uzunluğunun sağ veya sol el seçiminde anlamlı bir etki gösterdiğine dair çalışmalar bulunmaktadır. CAG dizisinin uzunluğunun artmasında androjen reseptörlerinin testosterona duyarlılığının az olması ve bunun sağ el seçiminde rol oynaması olduğu düşünülmektedir. Burada ilginç olan bir diğer nokta, AR geninin X kromozomunda lokalize olmasıdır. Bu sonuçlar testosteron aktivitesinin sağ ve sol el kullanımındaki farklılığa sebep olabileceğini düşündürmektedir.
Testosteron anne karnındaki beyin gelişiminde önemli bir rol oynamaktadır. Burada testosteronun salınımının yanı sıra testosterona yanıtı sağlayacak androjen reseptörlerinin sayısı ve aktivitesi de önem kazanmaktadır. Amniyotik sıvıda ölçülen testosteron seviyelerinin yüksekliği ve beyin hemisferlerinin arasındaki iletişimi sağlayan sinir liflerinin genişliği arasındaki korelasyonun varlığı sol el kullanan erkeklerde ilgi çekicidir.
-Bu konuda yapılan diğer araştırmalarda konjenital adrenal hiperplazisi (KAH) olan hastalarda sol el kullanımının yaygın olmasının KAH ile anlamlı korelasyon göstermesidir.
Tüm bu araştırmaların sonucunda bilim dünyası, testosteronun sol el kullanımını tek başına etkileyebileceğini ancak AR gen polimorfizminin de burada etkili olabileceği konusunda tartışmalarını sürdürmektedir.
Testosteron ile Parmak Uzunluğu Arasındaki İlişki
Yapılan bir başka araştırma, testosteronun işaret ve yüzük parmaklarımızın (D2,D4) uzunluğunu belirlediğine yönelik bir teori ortaya koyuyor. Özellikle 2D: 4D oranı, doğum öncesi androjen maruziyeti için potansiyel bir temsilci belirtecidir ve cinsel dimorfizmi gösterir. Mevcut literatür ve son araştırmalar, insanlarda çeşitli fenotipik özellikler ile korelasyon gösteren 2D: 4D oranı hakkında biriken kanıtlar sunmaktadır. 2D: 4D oranının fetüste testosteron ile negatif ve pozitif olarak östrojen ile ilişkili olduğu bulunmuştur. İlginç bir şekilde doğumdan beri sabittir ve yetişkin hormon seviyelerinden etkilenmez. Genellikle erkekler kadınlara göre daha düşük oranlara sahiptir. Doğum öncesi androjen maruziyeti ve dolayısıyla sayısal yeterlilikler, mekansal beceriler, el tercihi, bilişsel yetenekler, akademik performans, sperm sayıları, kişilikler ve obezite prevalansı, migren, yeme bozuklukları, depresyon, miyopi, otizm vb. İle ilişkili olduğu bildirilmiştir.
Kaynakça ve İleri Okuma İçin:
Hampson, E., & Sankar, J. S. (2012). Hand preference in humans is associated with testosterone levels and androgen receptor gene polymorphism. Neuropsychologia, 50(8), 2018–2025. doi:10.1016/j.neuropsychologia.2012.04.027
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5296424/
https://www.redalyc.org/pdf/167/16725574030.pdf
Derleyen: Gizem YILDIRIM
Editör: Aleyna SERT