ALZHEİMERA İLK ONAYLI TEDAVİ:ADUHELM. PEKİ YA TARTIŞMALAR?

• 

Alzheimer hastalığı, yaşlı erişkinlerde demansın en önemli nedenidir ve yaşla insidansı artar. Hastalık, genelde yüksek kognitif fonksiyonlarda sinsi başlangıçlı bozulma, hafıza kaybı ile değişen duygudurum ve davranışlarla kendini gösterir. Alzheimer hastalığındaki temel anormallik amiloid beta ve tau proteinin beynin belli bölgelerinde sırasıyla plaklar ve yumaklar şeklinde birikmesidir. Bu değişiklikler nöronal disfonksiyon, nöron ölümü ve inflamatuar reaksiyonlar gibi ikincil etkiler doğurur.

FDA tarafından marka adı Aduhelm olarak geçen monoklonal antikor “aducanumab” için Alzheimer hastalığının erken evrelerinin tedavisinde kullanımına onay verildi. 7 Haziran 2021’de yapılan bu duyuru ile FDA, bu nörodejeneratif hastalığın tedavisi için son 17 yılda ilk kez bir ilaca onay vermiş oldu. Bilim insanlarının birçoğuna göre bu ilaç Alzheimer tedavisinde yeni bir umut olarak çığır açacak. Bu olumlu tutumun aksine ilaca olumsuz bakanların sayısı ise azımsanamayacak kadar çok.

3 FDA danışmanı ilacın onaylanmasıyla istifa etti.

 Geçtiğimiz günlerde yapılan bir panelde FDA’ya danışmanlık yapan üç bilim insanı, bahsi geçen ilacın onaylanmasının ardından istifalarını verdi. Dr. Aaron Kesselheim, New York Times’a konuşurken bu kararı “hatırlayabildiği kadarıyla FDA’nın en kötü kararı” olarak nitelendirdi.

Bu yeni tedavi nedir? Nasıl işler?

Aduhelm, amiloid betayı hedefleyen bir antikordur. Antikor tercihen kümelenmiş amiloid betaya bağlanır. Bunun nedeni, amiloid beta monomerinde normalde erişilemeyen bir epitopu hedeflemesidir. Bu etkileşim sayesinde, Aduhelm beyinde bulunan amiloid plaklarının sayısını azaltarak potansiyel olarak nörodejenerasyonu ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir. Ancak bazı doktorlar, amiloidin çıkarılmasının hastalığın ilerlemesini yavaşlatıp yavaşlatmayacağının belirsiz olduğunu söylüyor. Başlangıçta tüm Alzheimer hastaları için tedaviyi onaylayan FDA, alınan tepkilerden sonra reçeteleme talimatlarını daralttı. Tedavinin sadece hastalığın erken evre semptomları olan kişilere verilmesini önerdi. Tedavi gören hastalar, tedavinin en yaygın yan etkileri olan küçük beyin kanamaları veya beyin şişmesi  geliştirip geliştirmediklerini görmek için periyodik MRI taramaları da almalıdır.

İlaç neden tartışmalıdır?

Araştırma komitesi, Aduhelm’in hastalığın erken evrelerinde insanlarda bilişsel gerilemeyi yavaşlatabileceğine dair ikna edici bir kanıt göstermediğini ve ilacın beyin şişmesi ve beyin kanaması gibi potansiyel olarak ciddi yan etkilere neden olabileceğini belirtti. Komitenin 11 üyesinden 10’u aleyhte oy kullanırken bir üye ise çekimser oy kullandı.

Araştırma komitesinden ilk istifa eden doktor olan Joel Perlmutter, etkili olmayan bir ilacın onaylanmasının, etkili olabilecek yeni tedavilere yönelik gelecekteki araştırmaları bozma konusunda ciddi bir potansiyele sahip olduğunu ifade etti. Ayrıca milyarlarca dolara mal olan bu tedaviyi uygulamak yerine bu dolarlarla daha kesin kanıtlar geliştirilerek tedavi daha güvenilir bir hale getirilebilir.

Aducanumab klinik deneylerinde çalışan bazı doktorlar da dahil olmak üzere birçok saygın uzman, mevcut kanıtların ilacın etkili olup olmadığı konusunda önemli şüpheler uyandırdığını söyledi. Ayrıca, bazı hastalarda bilişsel gerilemeyi yavaşlatabilse bile, beklenen yararın – 18 ay boyunca yaklaşık dört ay boyunca semptomların yavaşlaması – hastalar tarafından zar zor fark edilebileceğini ve beyne olan yan etki risklerinden daha ağır basamayacağını ifade ettiler.

İlacın yüksek fiyat etiketinin (56 milyar dolar) ötesinde, hastaları tedaviden önce taramak ve beyinlerini sorunlara karşı izlemek için gereken düzenli MRI’lar için ek maliyetler, sekmeye on binlerce dolar ekleyebilir. 

Aduhelm kimler için uygundur?

Aduhelm, FDA’in son kararıyla sadece hastalığın erken evrelerindeki hastalar için önerilmektedir. Doktorlar tedaviyi alması gereken hastaların daha hafif hafıza semptomları olan veya hastalığın erken evrelerinde olan hastalar olduğu konusunda hemfikirdir. Çünkü çalışmalar bu hastalar üzerinde test edilmiştir.

KAYNAKÇA:

1. https://alzheimersnewstoday.com/aducanumab/
2. https://www.nytimes.com/2021/06/10/health/aduhelm-fda-resign-alzheimers.html
3. https://www.fda.gov/news-events/press-announcements/fda-grants-accelerated-approval-alzheimers-drug
4. https://www.wsj.com/articles/new-alzheimers-drug-what-doctors-want-you-to-know-about-aduhelm-11624902330
5. Kumar,V. ve diğ.(2013)Robin’s Temel Patoloji.10.Baskı.Nobel Tıp Kitabevleri,Fatih-İstanbul,874-875.