SİHİRLİ MERMİLER VE HEDEFLENMİŞ İLAÇLARLA YAN ETKİSİZ KANSER TEDAVİSİ MÜMKÜN OLABİLİR
Bir banka soyguncusunun soygun esnasında rehinelerle birlikte bankanın içinde olduğunu varsayalım soyguncuyu nasıl etkisiz hale getirirsiniz;
A) soyguncunun olduğu binayı yok ederek
B) spesifik olarak soyguncuyu hedef alarak
Kanser tedavisinde kemoterapi uygulamak ile A seçeneği arasında büyük bir benzerlik olduğu aşikâr. Tam bu aşamada, çevre dokulara zarar vermeyecek şekilde tümöre hedeflenmiş ilaçlarla tedavi devreye giriyor ama öncesinde kemoterapiden bahsedelim.
Kemoterapi, kanser hastaları için tedavinin uzunca bir süre ana yöntemi olmuştur. Bununla birlikte başarı oranı, ilaçların tümör dokusuna sınırlı erişimi, toksisite, çoklu ilaç direncinin gelişmesi gibi sebeplerden ötürü düşük kalıyor. Son yıllarda tümör biyolojisinin daha iyi anlaşılmasıyla farklı nanosistemler ve biyokonjügatlar kullanılarak yapılan hedefli ilaç vermek gibi yaklaşımlar, minimum düzeyde yan etkiyle, kanser tedavisini mümkün kılıyor.
Kemoterapinin hedeflenmiş ilaç tedavisine göre verimsiz kalmasının nedenleri arasında antineoplastik ajanların tümöre erişememesi, daha yüksek dozlar gerektirmesi ve bu ajanların seçici olmayan doğasının ciddi toksisiteye neden olması da yer alıyor. Bu nedenle, hedefli ilaç dağıtımı, tümör bölgesinde terapötik olarak etkili ilaç konsantrasyonlarını ayarlayarak kanser tedavisini yan etkisiz biçimde mümkün kılmak için büyük bir potansiyele sahiptir.
Akciğer kanserlerinde ışık mikroskopisi ile yapılan tanının hemen ardından EGFR, ALK, ROS denilen genlerdeki bozukluklar araştırılıyor. Eğer böyle bir genetik bozukluk saptanırsa bu hastalara kemoterapi verilmeden başlanan akıllı moleküllerle 2 yılın üstünde hastalık kontrolü elde edilebildiği gözlenmiştir. Bugün hedefli tedavilerde kullanılan ikinci ve üçüncü kuşak moleküller tümörün tedaviye direnç geliştirdiği durumlarda dahi %30-%40 oranında yanıt elde edilebildiği gözlenmiştir.
Bazı biyolojik tedavi ajanlarının vücudun bağışıklık sistemi tarafından üretilen birtakım moleküllerin kanserli hücrelerde bulunan bazı hedeflere karşı kullanılabildiği görülmüştür. ‘Sihirli mermiler’ şeklinde adlandırılan bu biyolojik tedavi ajanları lenf bezi kanserlerinde, meme kanserlerinde, kalın bağırsak kanserlerinde kullanılabilir. Bu sihirli mermilerin klasik tedavilere eklendiğinde dahi kemoterapi veya radyoterapinin etkisini %30 ile %50 oranında artırma potansiyelinin olduğu gözlemlenmiştir. Bu teknoloji, sadece kanser değil tip 1 diyabet gibi modern toplumların en büyük problemlerinden birine daha çözüm olma potansiyeline sahip. Akıllı molekül ve kontrollü salım sayesinde tip 1 diyabet hastalarının damarlarına yerleştirilen veri aktarmalı akıllı mikroçip sayesinde kan şekerinin sabit tutulup dış ortama anlık verinin gönderilebildiği deney çalışmalarına dünya çapında şahit oluyoruz. Umuyorum ki bu teknoloji de prehistorik çağını aşıp bilim okyanusunun uçsuz bucaksız sularına karışabilir.
Kaynakça:
Konno, T. Hepatom için Kemoterapiyi Hedefleme: Lipiodol’de Çözünen Antikanser İlaçların Arteriyel Uygulaması. Eur J Cancer 28, 403-409.
Chari, R. V. Kemoterapötiklerin Hedeflenmiş Sunumu: Ön ilaç tedavisi. Adv Drug Deliv Rev 31, 89-104 (1998).
https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn%3AANd9GcTpJ5X8ac2fVXpvfN0uP-YkMoktlXYn1sQrpgVhcMduHgcnzj20
https://sarkac.org/wp-content/uploads/2019/05/shutterstock_1354971455-k-696×392.jpg
https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn%3AANd9GcS70w3ab6O2DdzClhKCA_s6F6uRDPll1kWYI7SUCRNUyGd72h_r
https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn%3AANd9GcSYSD1NNgQRk-PTyxtTlzzchXX9mEktOq_jL2gMO08Q_axBHwdA
