GELECEĞİN UMUT IŞIĞI: “ÖZLEM TÜRECİ”

Özlem Türeci 1967 yılında Almanya’nın Lastrup kentinde dünyaya geldi. Ailesi, esas memleketi olan Rize’nin Fındıklı ilçesinden Almanya’ya 1960 yılında İstanbul’dan göçmüştü. Babası Lastrup’da St. Elisabeth-Stift isimli Katolik hastanesinde cerrah olarak çalışıyordu. Küçüklüğünde hareketli,  meraklı, sorgulamayı seven bir çocuk olan ve babasıyla beraber sık sık hastaneye giden Özlem Türeci; buradaki hasta bakıcı rahibelere hayranlık duyuyordu. Yardımsever yapısı ve babasını kendisine örnek almasının da etkisiyle ileride insanlara yardım etmek istediğine karar verdi. Henüz küçük bir kız çocuğu olan Özlem Türeci, bu nedenle ileride rahibe olmak istediğini söylüyordu.

Oldukça kültürlü bir ortamda büyüyen Özlem Türeci için hayat büyüdükçe değişse de insanlara yardım etmek için duyduğu yoğun istek hiç değişmedi. Böylece tıp okumaya karar verdi ve Almanya’nın Homburg kentinde bulunan Saarland Üniversitesi’nde tıp eğitimine başladı. Merak etmeyi ve sorgulamayı hiç bırakmayan Özlem Türeci aynı zamanda çalışkanlığı ve zekasıyla da öne çıkıyordu. Lisans eğitiminin son yıllarında, kendisi de Saarland’da doktora hocası olarak çalışmaya başlamış ve gelecekte eşi olacak olan Uğur Şahin’le tanıştı. Bilime duydukları sevgi sayesinde yolları kesişen ve 2002 yılında evlenen çiftin en büyük ortak noktalarını Özlem Türeci’nin daha sonra vereceği bir röportajdan anlamak mümkün:

“Düğün günümüzde bile laboratuvarda çalıştık.”

Özlem Türeci, lisans eğitimini tamamladıktan sonra 2001 yılında Mainz kentine taşındı. Mainz Üniversitesi Hastanesinde; modifiye edilmiş genetik kodlarla bağışıklık sisteminin kanserli hücrelere saldırmasını ve bu hücrelerle mücadele etmesini sağlamak için çalışmalar yapmaya başladı. İlk firmasını Uğur Şahin ile birlikte 2001 yılında, Türkçe “ganimet” kelimesinden esinlenerek GANYMED Pharmaceuticals AG isimli bir şirket kurdu ve burada Baş Bilim Sorumlusu olarak çalışmaya başladı. Kanserli hücrelerin vücuda giren bir virüs gibi algılanarak ortadan kaldırılmasına yönelik çalışmalarına devam eden Özlem Türeci, 2008 Kasım ayında Başhekim olarak Genel Müdürlük görevini yürütmeye başladı. Kansere karşı hassas antikor tedavilerine öncülük eden GANYMED, 2016 yılında Japon ilaç şirketi Astellas’a satıldı ve o tarihe kadar Almanya tıp sektöründe yapılan en yüksek fiyatlı satış oldu. Bu sayede Almanya’nın en zenginleri arasına giren Özlem Türeci’yi ilgilendiren ise bilim yapmaya devam etmekti. Böylece hematolojik olmayan kanserler için immünoterapötik ilaç hedeflerinin tanımlanması ve antikor geliştirmenin yanı sıra, aşı bazlı tedavilerin belirlenmesi için de çalışmalar yapmaya başladı. 2008 yılında, Uğur Şahin ve Avusturyalı immünolog-onkolog Christoph Huber ile birlikte BioNTech isimli firmayı kurdu. Daha sonra şirket Klinik ve Bilimsel Danışma Kurulu üyesi olarak çalışmaya başladı. Böylece daha farklı teknolojilerle çalışma fırsatı bulan Özlem Türeci, bu sefer haberci RNA –mRNA- genetik materyalini kullanarak immünoterapi ve kanser tedavisi çalışmalarına devam etti. 2018 yılında BioNTech’te Yönetim Kurulu üyesi oldu, aynı zamanda şirketin Baş Tıbbi Sorumlusu olarak Klinik Gelişim Bölümünü de yönetmeye başladı. Özlem Türeci’nin “Her kanser hastasının tümörü benzersizdir ve her hastanın tedavisi kişiselleştirilmelidir.” ilkesine dayanarak yürüttüğü çalışmaları dünya çapında büyük beğeni topladı ve kanser araştırmalarının öncülerinden sayılmaya başlandı.

2020 yılında COVID-19’un ilk kez ortaya çıktığı Ocak ayında, The Lancet tıp dergisinde okudukları bir makaleden yola çıkarak, Çin’de yayılan koronavirüsün tahminlerin üzerinde bir hızla pandemiye dönüşebileceğini düşünen Özlem Türeci ve Uğur Şahin hemen harekete geçti. Böylece BionTech’in Mainz kenti merkezindeki çalışanlar tatillerini iptal etti ve “Yıldırım Hızı Projesi” adı verilen aşı çalışmalarına başladılar. Özlem Türeci Covid19’a karşı geliştirilmek istenen aşı çalışmalarında öncü bir rol oynadı ve ekibiyle birlikte gece gündüz demeden çalışmaları üzerine sadece 10 ayda mükemmel bir sonuç alındı. Aşının geliştirilmesinde BionTech ile işbirliği yapan Amerikan ilaç şirketi Pfizer, 9 Kasım 2020 tarihinde aşının üçüncü faz klinik deneylerde etkinliğinin %90 olduğunu açıkladı. Önce tüm dünyada gittikçe yaygınlaşan kanser ve sonrasında tüm dünyayı etkileyen Covid19 pandemisi üzerine birçok başarılı çalışma yürüten Özlem Türeci’inin diğer bazı başarılarına bakacak olursak:

• Tümör antijenlerinin karakterizasyonu için SEREX teknolojisi geliştirilmesi.
• 1995 yılı Alman Hematoloji ve Onkoloji Derneği Vincenz Czerny Ödülü.
• 1997 yılı Saarland Üniversitesinin Calogero Pagliarello Araştırma Ödülü.
• 2005 yılı Alman İmmünoloji Derneği, Georges Köhler Ödülü.
• Almanya Mainz kenti Bireyselleştirilmiş Bağışıklık Müdahelesi Takımının (Ci3’ün) başkanı ve kurucusu.
• Kanser İmmünoterapi Derneğinin (CIMT) başkanı.

Tümör gen haritası çıkarıp bağışıklık sistemini hafızayla donatarak kanserin nüksetmesi halinde sistemin yeniden çalışmasını hedefleyecek çalışmalar yapan Özlem Türeci, binlerce atıf almasını sağlayan pek çok araştırma yaptı ve kanser araştırmaları üzerine altmıştan fazla patent ve ödüle sahip oldu. Başarıları sayesinde elde ettiği tüm kazançlarına rağmen bilime öncelik veren ve oldukça mütevazı bir bilim insanı olarak bilinen Özlem Türeci, şu an BionTech’te çalışmalarına devam etmekte. İş yerine yakın normal bir apartman dairesinde oturuyor ve her gün işe bisikletle gidip geliyor, arabası ise bulunmamakta. 2006 yılından beri bir kız çocuğu annesi. Ayrıca 20 yıldır yürüttüğü araştırmalarının yanında Mainz Johannes Gutenberg Üniversitesinde öğrencilere ders veriyor.

Özlem Türeci; insanlara yardım etmek için duyduğu yoğun istek, bilime duyduğu derin sevgi, kıvrak zekası, hep daha ileriye gitmesini sağlayan çalışkanlığı ve insanlığa sunduğu sonsuz hizmetleriyle pek çok insan için ilham kaynağı olan başarılı bir bilim insanıdır. İdeallerinin peşinden gitmiş olan ve hala kendinden emin adımlarla gitmeyi sürdüren Özlem Türeci, ömrünü hep daha fazlasını öğrenmek ve öğretmeye adamıştır. Küçüklüğünden bu yana hiç eksilmemiş olan yardımcı olabilme isteğine tutunmuş; bu isteğin mesleğine ve bilime duyduğu sonsuz sevgiyle birleşmesi sonucu, günümüzde insanlık için bir umut ışığı olmuştur.

Kaynakça

1. Reyhan Oksay, Herkese Bilim Teknoloji Dergisi, Sayı 243, 20 Kasım 2020 (s:13-14)
2. https://www.berliner-zeitung.de/zukunft-technologie/geteilte-leidenschaft-das-power-paar-hinter-dem-biontech-impfstoff-li.118528 , Erişim Tarihi: 28 Kasım 2020
3. https://www.theguardian.com/world/2020/nov/10/ugur-sahin-and-ozlem-tureci-german-dream-team-behind-vaccine?CMP=fb_gu&utm_medium=Social&utm_source=Facebook&fbclid=IwAR2A3VonkYNK-mxMAOvDUqYuEym-ZFiiwxNkVEIFXzB1eZU4_QTpRGLptQs , Erişim Tarihi: 28 Kasım 2020
4. https://www.nytimes.com/2020/11/10/business/biontech-covid-vaccine.html?action=click&auth=login-email&-login=email&module=Top%20Stories&pgtype=Homepage , Erişim Tarihi: 28 Kasım 2020
5. https://biontech.de/our-dna/leadership , Erişim Tarihi: 28 Kasım 2020
6. http://www.turkishtimedergi.com/saglik/tip-bilimine-yon-veren-100-turk/7/ , Erişim Tarihi: 28 Kasım 2020
7. https://www.gazeteduvar.com.tr/ugur-sahin-kimdir-ozlem-tureci-kimdir-galeri-1504342?p=5 , Erişim Tarihi: 28 Kasım 2020
8. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-54882588 , Erişim Tarihi: 28 Kasım 2020
9. https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%96zlem_T%C3%BCreci , Erişim Tarihi: 28 Kasım 2020
10. https://www.cnnturk.com/dunya/koronavirus-asisinda-basariya-ulastigini-aciklayan-sirketin-turk-kuruculari-ugur-sahin-ve-ozlem-tureci , Erişim Tarihi: 28 Kasım 2020

Görseller

1. https://www.nytimes.com/2020/11/10/business/biontech-covid-vaccine.html?action=click&auth=login-email&-login=email&module=Top%20Stories&pgtype=Homepage , Erişim Tarihi: 28 Kasım 2020
2. https://www.gazeteduvar.com.tr/ugur-sahin-kimdir-ozlem-tureci-kimdir-galeri-1504342?p=6 , Erişim Tarihi: 28 Kasım 2020
3. https://www.haberturk.com/ozlem-tureci-kimdir-nereli-ve-kac-yasinda-dr-ozlem-tureci-biyografisi-2866308 , Erişim Tarihi: 28 Kasım 2020
4. https://icdn.ensonhaber.com/resimler/diger/kok/2020/11/12/ozlem_4369.jpg , Erişim Tarihi: 28 Kasım 2020