Ig®Nobel Ödülleri
Ağaçkakanlar gagalarını o kadar çok ağaca vurduğu halde başının neden ağrımadığını, köpeklerde yaşayan pirelerin kedilerde yaşayanlara göre daha çok zıpladığını, kendilerine isim verilen ineklerin isim verilmeyenlere göre daha çok süt verdiğini biliyor musunuz?
Büyük çoğunluğumuza bunu bilmek size bir gazetede ‘’Bunları biliyor musunuz?’’ bölümü gibi gelecektir. Ancak bunları araştıran insanlar gibi bu insanlara verilen bir Ig®Nobel adında bir ödül daha var.
Türkçede bayağı, kalitesiz anlamına gelen İngilizce ‘’ignoble’’ kelimesinden gelse de 1991 yılından beri ‘’Annals of Improbable Research’’ dergisi tarafından her sene eylül ayında Harvard Üniversitesi’nde düzenlenen törenle bu 10 ‘parodi’ ödül sahibini bulmaktadır.
Ig®Nobel ödüllerinin kurucularından olan Marc Abrahams, TED konuşmasında ödülü alabilmek için tek değerlendirme koşulunun olduğunu belirtmektedir:
‘Araştırmalar önce insanları güldürmeli, daha sonrasında düşündürmelidir.’
Siteyi incelediğimizde, belki bu bilgiler önce genel kültür bilgileri gibi durmakta, yapılan çoğu çalışma saçma bulunmakta ancak daha sonra sizi düşünmeye ittiği anda asıl amacına ulaşmaktadır.
Evet, muz ile yüzey arasındaki sürtünme katsayısını bulmak ve üzerine basıldığında açığa çıkan follikül jeli sayesinde bu oranın değiştiğini bilmek bizim hayatımızda büyük bir değişiklik yaratmaz ancak daha sonra düşündüğümüzde, bu jeli veya jeldeki bir maddeyi kullanarak sürtünmeyi azaltabilecek başka maddeyi kullanabileceğimiz anlamına gelmektedir.
Belki ağaçkakanın kafatası yapısını bilmek bizim günlük yaşamımızda bir şey ifade etmez. Ancak Amerikan futbolu gibi sporla uğraşan veya bir inşaat işinde çalışan birinin ağır kafa travması riskiyle karşı karşıya olduğu düşünülürse korunması amacıyla yapılan kasklarda yardımcı olabileceğini düşünmek bizde merak uyandırmaktadır.
Bu ödülü alan çalışmaların birinde kendine kolonoskopi yapıp bunu değerlendiren bir insanın çalışmasını görürüz. Bir insan neden kendine oturur pozisyonda kendine kolonoskopi yapma ihtiyacı duymakta diye düşünürüz. Ancak daha sonra kendi değerlendirmelerine baktığımızda farklı pozisyonda yapılan kolonoskopilerin etkilerinin nasıl olabileceğini düşünürüz. Ve bu ufacık bilgi bizi başka çalışmalara doğru meraklandırmaktadır.
Bu çalışmaların bazılarının kökenine indiğimizde aslında karşılaştıkları bazı sorunlara çözüm olmaya çalıştıklarını görürüz. Örneğin Dr. Elena Bodnar’ın modelini yaptığı acil durumlarda bir çift yüz maskesine dönüşebilen sütyen yapmıştır. Belki bu ürün çoğumuz için bir anlam ifade etmemektedir. Ancak zamanında Çernobil felaketinden sonra Ukrayna’da görev yapan bu doktorun hastalarında karşılaştığı solunum sorunlarında solunan küçük parçacıklardan kaynaklandığını bilmek bu ürünü yapmaya iten asıl faktör olmuştur.
Ig®Nobel ödüllerini alan çalışmaların bazıları bilimsel yönden tartışılsa da çalışmacılar ortak olarak gözlem, merak sorgulama, azim, disiplin, yaratıcılık ve hayalperestlik, çözüm üretme gibi özelliklere sahiptir.
Aslına bakarsak da Ig®Nobel, ödülleri kimin hangi çalışmasıyla aldığını bilmek belki hayatımızda bir değişiklik yapmasa da bilimsel düşünceye insanların yönelmesi ve böyle düşünüp çalışan insanların teşviki açısından çok önemli yeri vardır.
- Ig®Nobel ödülleri resmi sitesi için;
- Marc Abrahams TED konuşması için;
