3000 YILLIK DİLEK GERÇEK OLDU

En büyük korkularımızdan biridir unutulmak, tarihe gömülmek. Gülüşümüz, görüntümüz unutulsa bile yaptıklarımızla, başarılarımızla anılmak ve “Ben de bu Dünya’da vardım.” diyebilmek isteriz. Antik Mısır’da 11. Ramses döneminde bizim gibi nefes alıp yaşamaya çalışan Nesyamun da bunu istiyordu. Öyle ki; öldükten sonra kendi sesiyle erdemli yaşadığını duyurma arzusu, onun için tabutuna kazıtmak istediği bir dilek haline gelmişti. Dileğinden 3000 yıl sonra, bilim insanlarının çabaları ve günümüz teknolojileri sayesinde Nesyamun’nun hayalleri gerçek oldu. Gelin, hep beraber Antik Mısır’dan günümüze uzanan bir hayalin gerçek oluş serüvenine tanıklık edelim.

Nesyamun’un  Serüveni

Nesyamun, 3000 yıl kadar önce Mısır’da Nil Nehri kıyılarındaki topraklarda yaşayan bir rahipti. Yaşadığı dönemin lideri olan 11. Ramses şiddet dolu hükümdarlığı ile çevresine korku salmıştı. Nesyamun ise böyle bir dönemde Waset şehrindeki Amon Tapınağı’ndan sorumluydu ve toplumun üst kesiminden sayılıyordu. Günlük hayattaki işlerinin yanı sıra dini ritüeller gerçekleştiriyor ve şarkılar söylüyordu. Onun cevheri güçlü sesiydi. Bu sesini öldükten sonra da duyurabilmek en büyük isteğiydi. Bir Antik Mısır inancına göre insanın ölmünden sonra organları yerinde kalmalı ve ölen kişinin adı telaffuz edildiğinde o kişi yeniden dirilmeliydi. İşte Nesyamun,  bu telaffuzu bizzat kendi sesiyle yapmak istiyordu. Bir gün, döneminden geriye kalan tek mumya olacağını ve 3000 yıl sonra sesini duyurabileceğini bilmeden hayata gözlerini yumdu.

200 yıldır Leeds Müzesinde sergilenen Nesyamun’un dileği birçok bilim insanının dikkatini çekmiş ve onlarda merak uyandırmıştı. Uzun araştırmalar sonucu, olayın etik boyutuna Nesyamun’un bu dileği ağır bastı; ve Londra Üniversitesi, York Üniversitesi ve Leeds Şehir Müzesi öncülüğünde çalışmalar başlatıldı.

Sesin Oluşma Süreci

Normal bir bireyde sesin oluşabilmesi için akciğerden soluk borusu yoluyla gelen havanın sırasıyla gırtlaktaki ses tellerine çarpması, titreşmesi ve daha sonra ağız içine iletilip damağa çarpması gerekir. Dudaklar ve diller yardımıyla da bu titreşimlere şekil verilerek harfler ve kelimeler oluşturulur. Buradan da anlıyoruz ki, normal sesin oluşabilmesi için sadece iskelet yapısı yeterli değildir. Bunun yanı sıra yumuşak damak, dil , dudaklar, vokal kordları oluşturan kaslar ve ligamanlar da büyük önem taşır. Doğru ve yeterli bir mumyalama tekniği ile tabutunda yatmakta olan Nesyamun’nun bedeni ise bu merakı gidermek için biçilmiş kaftandı. Bu nedenle Leeds Müzesinde sergilenmekte olan Nesyamun’un bedeni, Leeds Hastanesine transfer edilerek üzerinde çalışmalara başlandı.

İnsan vücudundaki kemik, kas, ligaman gibi farklı dansitelere sahip dokuları yüksek kontrast ile görüntülemeye yarayan, bedenden çok ince kesitlerde görüntüler almayı sağlayan Bilgisayarlı Tomografi (BT) sayesinde Nesyamun’un çene, kemik ve gırtlak yapısı, biraz da sanal simülasyon ile yumuşak dokuların tahmini yerleri hesap edilerek  üç boyutlu yazıcılar ve orijinal bir yüz rekonstrüksiyon yöntemiyle yeniden tasarlandı. Nesyamun’un sahip olduğu ses yoluna bakılırsa çenesi dar ve gerideydi. Sesi ise 4 farklı frekans aralığına sahipti. Bütün bunların sonucunda bilim insanları,Nesyamun’un kendisine ait  ‘e’ sesine benzer bir ses elde etmeyi başardılar. 

Her ne kadar ‘e’ sesi basit ve önemsizmiş gibi görülse de bilim, bir imkansızı başararak binlerce yıl öncesinde yaşamış olan bir rahibin sesini duymamıza olanak sağladı. Kim bilir belki bir gün bilimin sayesinde Nesyamun’nun hayat hikayesini kendi ağzından dinleme imkanı bulacağız. Nesyamun’un sonsuza dek yaşayabilmek için sesinin öbür dünyada duyulmasını isteğini dile getirdiği göz önüne alındığında bilim sayesinde bu inanç ve dilek yeniden hayat bulmuş oldu. Kimbilir, belki de Nesyamun şimdi huzurla sonsuzluğa ermiştir…

Kaynakça

-Howard D.M., Schofield J., Fletcher J., Baxter K., Iball G.R., Buckley S.A. Synthesis of a Vocal Sound from the 3,000 year old Mummy, Nesyamun ‘True of Voice’. Scientific Reports. (10) 45000, 2020.

-3 bin yıllık mumyanın sesi yeniden hayata döndürüldü,BBC NEWS Türkçe.

-Bilim insanları 3 bin yıllık mumyayı konuşturdu, TRT HABER.

-Ramses XI king of Egypt, Encyclopaedia Britannica.