Bırakın Kırık Kalbinizi Uzayda Çoğaltılan Kök Hücreler İyileştirsin
Kök hücreler fonksiyonel olarak özelleşmemiş birden fazla hücre çeşidine dönüşebilme potansiyeline sahip yenileyici ve iyileştirici hücrelerdir. Deri ve kemikler de dahil olmak üzere vücuttaki her organda bulunan kök hücreler çeşitli bölünmelerle bu organları ve dokularını yeniler ve özelleştirir. Bu hücreler çeşitli dokulardan elde edilerek çeşitli tedavilerde kullanılır. Fakat insanlardan elde edilmesi ve tedavilerde kullanımı için çoğaltılması uzun ve zor bir süreçtir. Örneğin araştırmacılar kemik iliğinden mezankimal kök hücreleri başarıyla elde eder fakat bu hücrelerin yeterli miktara kadar çoğaltılması haftaları alır. Bazı tedavi koşullarında bu kadar uzun bir süre hastayı zor duruma sokar.
Uzayda kök hücrelerin çoğalma durumunu araştıran Abba Zubair kök hücrelerin kalıtsal olarak belli bir sayıda çoğalmaya dizayn edildiğini ve bizim onları olabildiğince hızlı, aynı zamanda karakteristik özelliklerini kaybetmeden çoğaltmamız gerektiğini sölüyor. Araştırmanın ilk aşamasında şu soruyu soruyor: “Kök hücreler uzayda daha hızlı çoğalır mı ve çoğaldığında hastalar üzerinde kullanılabilir mi?” İkinci aşamada ise çoğaltılmış bu kök hücrelerin klinik olarak test edilerek tedavide kullanılması ve bunun yanında uzayda çoğaltılan kök hücreler ve normal metodlarla çoğaltılan kök hücrelerin tedavilerdeki farkının ortaya konması var.
Uzayda yapılan bu hücre çoğaltımı sonucu araştırmacılar bu kök hücreleri inceleyerek yer çekimsiz ortamın hücreler ve bölünme mekanizmaları üzerine etkilerini ortaya koyacak. Uzun vaadede planlanan ise bu yer çekimsiz ortamın özelliklerini taklit ederek kök hücrelerin dünya üzerinde karakteristik özellikleri bozulmadan araştırmalar ve tedaviler için yeterli sayıda kolayca çoğaltılması.
Önemli dercede fark yaratacak kadar fazla sayıda kök hücre çoğaltılması kalp hastalıkları ve felç gibi hastalıklara umut ışığı oluyor. Uluslararası Uzay İstasyonu’nda yapılan araştırmalarla uzaydaki astronotların kalp sorunlarını bu yöntemle çözülebileceği ortaya konuluyor. Kök hücreler sürekli bölünebilme ve yeni kök hücreler oluşturma yeteneğine sahip hücrelerdir ve uzaya gönderdiklerinde yer çekimsiz ortamdan dolayı insan kalbindeki hücrelerin yaşadığı farklılaşmayı yaşayacaklardır. Bu farklılaşmanın incelenebilmesi ile astronotlarda uzun uzay yolculukları sonucunda gelişen kardiyak sağlık sorunlarının tedavisi kolaylaşacaktır.
Kök hücreler de kendi içerisinde bölünme ve farklılaşma yeteneklerine göre ayrılırlar. Neonatal kök hücreler diğer kök hücre tiplerine göre çok daha hızlı çoğalırlar ve daha çeşitli hücre tiplerine farklılaşırlar. Kemik iliğinde olduğu gibi bazı organ ve dokularda kök hücre sadece bir hasar oluşursa iyileştirme görevine sahiptir. Neonatal kalbindeki kök hücreler ise yetişkin kardiyovesküler kök hücrelerine göre çok daha hızlı çoğalma yeteneğine sahiptirler ve doku onarımında daha yeteneklidirler. Kearns-Jonker ve takımı biri neonatal biri yetişkin olmak üzere genetik bilgisi aynı kök hücreleri uzayda ve dünyada aynı koşullarda çoğalttılar. İki tip kök hücrenin de uzayda farklılaşma ve çoğalma yetilerinin artışı belirtilirken neonatal kök hücrelerin dünyada ve uzayda çoğaltılan örnekler arasındaki farkın çok daha büyük olduğu gözlemlendi.
Doku farklılaşması ve çoğalmasındaki hız artışı çok önemli çünkü:
- Doku bölünmesindeki hızda ve hücrelerin göçündeki hızda artışla kalbin belli bir bölümündaki hasar diğer bölümlerdeki hücreler tarafından da destekleneceği için daha hızlı iyileşebilme olanağına sahip olur.
- Hücre farklılaşmasındaki artış sayesinde ise hasarı iyileştirici özellikte olmayan hücrelerin iyileştirecek konuma gelmesi hızlanır.
Kearns-Jonker bundan sonraki adımın çoğaltılan kök hücrelerin yer çekimsiz ortamda fare gibi modeller üzerinde denenmesi doku onarımındaki işlevinin gözlenmesi olduğunu açıkladılar.
Uzaydaki araştırmalar sağ olsun bilim insanları kırık kalpleri onarmaya bir adım daha yakın.
KAYNAKÇA VE İLERİ ARAŞTIRMA İÇİN:
https://www.nasa.gov/mission_pages/station/research/news/stem_cells_broken_hearts
https://www.nasa.gov/mission_pages/station/research/news/stem_cells