Mozart Etkisi Gerçek Mi?

           Müzik; benliğimizi tamamen saran, bizi harekete geçiren, hem en güzel hem de en kötü duyguları hissettirerek anılarımızın canlanmasını sağlayan, düşlerle kaplı bir dünyanın kapısını aralayan, büyüsüyle bizi bağlayan ancak çözülemeyen sırlarla dolu bir yaşamdır. Hegel de müziği şu şekilde tanımlamaktadır; “…Müzik bir anlamda bilincimizi tutsak eder ve bilincimizin kapsamı bu ses akımı tarafından sürüklenir, dış dünya ile olan ilişkiler tamamen kesilir, kişi hayal ve anılarıyla kurulu bir dünyada yaşar.” Hegel’ in bu sözünden de yola çıkarak müzik dinlemenin insan üzerinde birçok psikolojik ve fizyolojik etkisi olduğunu söyleyebiliriz. 

       Çoğumuzun etrafından da duyduğu bir mitten bahsetmek istiyorum sizlere. Müziğin bir türü olan klasik müziğin biz insanların zekâsını gerçekten arttırıp arttırmadığını diğer bilinen adıyla Mozart Etkisi Teorisini ele alacağız. Bu düşünceden ötürü çoğu anne hamilelik döneminde bile anne karnındaki bebeğe klasik müzik dinletmekte bununla beraber öğrencilik yaşamında da birçok öğrenci belki bizler de sınavlara hazırlanırken ya da ders çalışırken verimimizi artırmak için klasik müzik dinlemekteyiz. Peki bu gerçekten işe yarıyor mu?

        Bu mitle ilgili çalışmalar Dr. Gordon Shaw ve Dr. Frances Rauscher ‘ın University of California Irvine’de 90’lı yılların başlarında başladı. İlk sonuçlar, Wolfgang Amadeus Mozart tarafından bestelenen belirli bir müzik parçasının küçük çocuklarda uzamsal-zamansal akıl yürütme becerilerini arttırdığını gösterdi. 36 öğrenciden oluşan bu çalışmada, öğrencilerden ikinci IQ testi (zekâ testi) alınmadan önce 10 dakika boyunca bir Mozart’ın “R Majör, K. 448 iki Piyanoluk Sonat” dinletildi. Çalışmayı yürüten Dr. Gordon Shaw’a göre, öğrencilerin IQ skorlarında ilk sonuca göre 8 puanlık bir artış oldu. Böylelikle, “Mozart Etkisi” doğmuş oldu.

      Bu çalışmalar, büyük manşetler ve Mozart tabanlı ürünlerin düğmesine basılmışçasına çocuklarının dahi olmasını isteyen annelere satış yapmayı amaçlayan bazı işletmelerin doğmasına sebep oldu.

      Brian Dunning’e göre, sonuçlar pek de mucizevi değildi ; “Dünya çapında manşetlere çıkan belirli bir Mozart parçasından bazı umut verici ön sonuçlar elde etmelerine rağmen, tüm çalışma sonunda önemli bir sonuç görülemedi.” dedi.

       Aynı şekilde, Mozart Etkisi üzerine derinlemesine bir analizde Donna Lerch ve Thomas Anderson şu sonuca varmıştır ;

      “Wolfgang Amadeus Mozart’ın müziğine genel halk tarafından erişilebilir. Bir dizi çalışma, Mozart’ın çalışmalarını dinlemenin bilişsel becerileri geçici olarak artırabileceğini göstermiştir. Diğer çalışmalarda ise istatistiksel olarak anlamlı bir ‘Mozart Etkisi’ bulunamamıştır.”

     Donna Lerch ve Thomas Anderson , medyanın ve ticari girişimlerin doğrulanmamış bu çalışmayı üstlenmesi ve bu çalışmadan yola çıkarak bir endüstriye yol açması ve geliştirilmeye devam edilen sahte bir bilim yaratmasının talihsiz bir durum olduğu görüşündelerdir. Onlara göre bu ilk çalışmanın ön bulguları, Mozart beyin desteği, kültürümüzde hala hayatta olan en inatçı mitlerden biri olduğu için etkisini sürdürmektedir.

   Bir grup bu şekilde Mozart dinlemenin zekayı geliştirmediğini, bunun tamamen ticari amaçlarla uydurulan bir haber olduğunu düşünürken bir grup da şiddetle Mozart dinlemenin hafıza ve zekayı arttırdığı konusunda hemfikirdi . Bu konuyla ilgili yapılan diğer bir araştırma da Dr.Alfred Tomatis tarafından yapıldı.

    Fransız Tıp ve Bilim Akademileri üyesi Dr. Alfred Tomatis’e göre beynin elektriksel olarak enerjisini yenilemesinde kulaklar kilit rol oynamaktaydı. Tomatis’e göre, beyin hücrelerindeki elektriksel enerjinin azalması konsantrasyonun bozulmasına, dikkatin dağılmasına ve yorgunluğa sebep olmaktaydı. Yorgunluğu azaltmak ve konsantrasyon bozulmalarını ortadan kaldırmak için Tomatis beyin hücrelerinin elektriksel aktivitelerinin artışının yollarından biri olarak, 5000 ile 8000 Hz. arasında yüksek frekanslar ihtiva eden müziklerin dinlenilmesi gerektiğini öne sürmüştür. Uzun zaman süren analizler sonucunda Tomatis, bu frekans aralığındaki seslerin Mozart’ın müziklerinde çok sayıda mevcut olduğunu tespit etmiştir. Bundan ötürü Mozart’ın müziklerinin dinlenilmesi bunu sağladığını göstermiştir. Tomatis ‘e göre, kulak salyangozunu dolduran, “corti” hücrelerinin bu frekanslarda olan müziklerle titreşmesi sonucunda gerçekleşmekteydi.

https://www.sfreporter.com/resizer/TM2JArXiyjtp5Uk6vahV7-BdTOM=/1500×0/filters:quality(100)/arc-anglerfish-arc2-prod-sfr.s3.amazonaws.com/public/XRFAGRXY7JD73FRTVFCP65RK7M

Araştırmalar böyle olmasına rağmen uzun bir süre daha “Mozart Etkisi” konusunun gündemimizi işgal edeceği muhakkak. Müziğin zekâ üzerindeki etkisi tartışıla dursun… Bilindiği üzere müzik içinde doğduğu toplumun ürünü olarak o toplumun ya da o kültürün duygularını, düşüncelerini, davranışlarını yansıtır. Toplum içerisindeki bireyler de müziklerden etkilenir. Bu etkileşim nesilden nesile değişerek ve aktarılarak kültürel bir birikimi oluşturur. Kısacası toplumların yaşayışında, duygu ve davranışlarında müziğin etkisi tartışılmaz bir gerçektir.

    Koşarken dinlediğiniz müzikle, okuma yaparken dinlediğiniz müzik arasında bir fark var mı ya da bir kafede oturup kahvenizi yudumlarken dinlediğiniz müzikle? Bu farklılıklar sizi etkiliyor mu? Sizce Mozart Etkisi gerçek mi?

https://i.pinimg.com/originals/dd/92/a4/dd92a43c2673b0d0728d11bc4cb090e8.jpg

Kaynakça:

1)Melik Duyar/Mozart Müzikleri Hafıza ve Zeka’yı Geliştiriyor,2006 / Erişim tarihi: 10.11.2020/ http://www.megahafiza.com/mozart-muzikleri-hafiza-ve-zekayi-gelistiriyor.asp

2)Vallantina.Palladino/The Mozart Effect myth: research finds music doesn’t make you smarter,2013/Erişim Tarihi:10.11.2020/ https://www.theverge.com/2013/12/12/5204124/the-mozart-effect-myth-research-finds-music-doesnt-make-you-smarter

3) Adam Dachis/ Nine Stubborn Brain Myths That Just Won’t Die,2011/Erişim tarihi: 10.11.2020/ Listening to Classical Music Turns Babies into Geniuses: https://lifehacker.com/nine-stubborn-brain-myths-that-just-wont-die-debunked-5867049

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.