ROSALIND FRANKLIN- GELİŞTİRDİĞİ X IŞINLARI KIRINIM YÖNTEMİ SAYESİNDE, DNA’NIN SARMAL YAPISININ ANLAŞILMASINA BÜYÜK KATKISI OLAN BİLİM İNSANI

ROSALIND FRANKLIN KİMDİR?

Rosalind Elsie Franklin, DNA, virüs, kömür ve grafitin yapılarının anlaşılmasında büyük katkıları olan, İngiliz Biyofizikçi ve Kristallografçıdır*. Kömür ve virüslerle ilgili eserleri, hayatı boyunca takdir edilmesine rağmen, DNA yapısının keşfine dair çalışmaları, büyük oranda ölümünden sonra fark edilir.

Franklin’in tanınmasında dönüm noktası olan, yapmış olduğu X ışığı kırınımı çalışmaları ve öne sürdüğü hipotezlerdir. Bunlardan sonra en bilinen çalışmaları ise Polio ve Mozaik Virüsleri üzerine yaptıklarıdır.

_______________________________________________________________________

*= minerallerin şekillerini ve iç yapılarını inceleyen bilim insanı.

HAYATI

Rosalind Elsie Franklin, 25 Temmuz 1920 tarihinde Londra’da dünyaya gelir. O dönemde İngiltere’de bulunan kız okulları içinde, Fizik ve Kimya eğitimi veren sayılı okullardan biri olan, St. Paul’s Girls School’da eğitim alır. Çalışkanlığı ve başarısıyla, hep ön planda olur. Rosalind, 15 yaşına geldiğinde gelecekte ne olacağına dair fikri kesinleşmiştir artık, bilim insanı olmak ister. Babası bu fikre karşı çıkar. Çünkü, o dönemde kadınların endüstri alanında çalışmaları uygun görülmez. Rosalind,  kararından vazgeçmez ve babasını ikna etmeyi başarır. Babasının izin vermesinin ardından Rosalind Franklin, 1938 yılında Cambridge’de bulunan Newham Koleji’ne girer. Bu okulda Fiziksel Kimya eğitimini tamamlar ve 1941 yılında mezun olur. Mezun olduğu yıl, okulun mezunlar derneğinde çalışmaya başlar. Bir yıl çalıştıktan sonra mezunlar derneğinden ayrılıp “İngiliz Kömür Değerlendirme Araştırmaları Birliği”ne girer. Burada kömürün soğurma özellikleriyle ilgili çalışmalarda yer alır. Kömür ve grafitin yapısıyla ilgili yapmış olduğu çalışmalar ileride yapacağı doktora eğitiminin temelini oluşturur. Çalışmalarına büyük bir özveriyle devam eder ve 1945 yılında Cambridge Üniversitesi’nden Fiziksel Kimya dalında doktora derecesini alır. Rosalind Franklin, Cambridge’de geçirdiği yılların ardından Fransa’ya gelir. 1947-1950 yılları arasında Paris’te Jascues Mering ile birlikte Devlet Kimya Hizmetleri Merkez Laboratuvarı’nda X ışınları kırınımı yöntemi üzerine çalışmalarda yer alır. Bu yöntem ile bir maddenin atomlarına X ışınları ile bakıldığında onların kristal yapısı görülebiliyor. Bu çalışmalardan yola çıkarak, ısıtılan karbonlarda, grafit oluşumundan kaynaklanan yapısal değişiklikleri araştırır ve değerli bulgular elde eder. Bu bulgular, kok kömürü sanayii ve atom teknolojisi açısından değerlidir.

DNA YAPISIYLA İLGİLİ ÇALIŞMALARI

Rosalind Franklin, 1951 yılında İngiltere’ye geri döner. Londra’da Kings Collage’a bağlı Biyofizik Laboratuvarı’nda John Randall ile beraber çalışır. Randall, Franklin’den DNA yapısı ve özellikleri üzerine çalışmasını ister.  Bu çalışmayı sürdürürken, ileride Nobel Ödülü alacak olan Maurice Wilkins ile tanışır. Wilkins de Franklin gibi DNA’nın X ışınları kırınımı üzerine çalışan bir bilim insanıdır. Rosalind Franklin, burada Fransa’da öğrendiği X ışınları kırınım yönteminden yararlanarak DNA’nın yoğunluğu, sarmal yapısını ve başka önemli özelliklerini saptamıştır. O dönemde bilimde kadınların ön planda olmamam sebebi erkeklerin kadınlara önyargıyla bakmasından kaynaklanır. Bu durum, eş pozisyonlarda çalışan Franklin ile Wilkins arasında sürekli bir gerginliğe sebep olur. DNA üzerine yapılan çalışmalar, ayrı çalışma gruplarında yer alan, Rosalind Franklin, Maurice Wilkins ve Raymond Gosling tarafından yapılmıştır. DNA’nın iki formu olduğu, bu çalışmalar sonucunda keşfedilmiştir. Bu iki formlu yapı, DNA’nın sarmal yapısına dair ilk ipuçlarıdır. Bu süreçte Franklin, X-ray yöntemi ile DNA fotoğraflarını çeker. Franklin çalışmalarına hız kesmeden devam ederken, aynı tarihlerde, James Watson ve Francis Crick de Cambridge Üniversite’nde DNA’nın teorik modeli üzerine çalışırlar. 1953 Ocak ayında, James Watson, fikir alışverişi için, Pauling’in yanlış üçlü sarmal yapılı DNA modeli ile Rosalind’in yanına gelir. Rosalind ile tartışma yaşarlar ve bu tartışmanın üzerine, Watson Wilkins’in yanına gider. Wilkins, izin almadan Franklin’in çektiği “51.fotoğraf “ isimli DNA fotoğrafını Watson’a gösterir. Bu fotoğraftan çok önemli bilgiler elde etmişlerdir.

Franklin’in 1952 Mayıs ayında çekmiş olduğu ünlü 51.fotoğraf

Rosalind Franklin, 1953-1958 yılları arasında çalışmalarına Londra’daki Brickbeck Laboratuvarları’nda devam eder. Buradaki çalışmalarını tütün mozaik virüsü üzerine yapar. Bu araştırmada RNA’nın, virüsün ortasındaki boşlukta değil, protein bölümü içinde bulunduğu ve tek kollu sarmal olduğu belirtilir.

NOBEL ÖDÜLÜ

DNA sarmalına ilişkin çalışmalarından yararlanan James Watson ve Francis Crick, çalışmalarına öncülük eden kişi olan Franklin’den çok Wilkins’in adını anmışlardır.

1962 yılında Watson, Crick ve Wilkins DNA’nın ikili sarmal yapısını çıkarmalarından dolayı Nobel Ödülünü aldıklarında Franklin’in adını bile anmadılar. Bazı çevreler Franklin’in emeklerine haksızlık yapıldığını ileri sürmüştür. Bugün bilim çevreleri, DNA çalışmaları üzerine Franklin’in büyük katkıları olduğunu kabul ediyor.

ÖLÜMÜ

Rosalind Franklin, 1956 yılının yaz aylarında kanser olduğunu öğrenir. Franklin, kanser tedavisi görürken aynı zamanda çalışmaya devam etmiştir. 1957 yılında çocuk felci virüsü üzerine çalışır ve bunun için Amerika Birleşik Devletleri, Ulusal Sağlık Enstitüsünün Halk Sağlığı Servisi’ne fon sağlar. Franklin, 1957 yılının sonunda tekrar hasta olur ve Royal Marslen Hastanesi’ne yatırılır. 2 Aralık’ta vasiyetini hazırlar. Mal varlığının bir kısmını birkaç arkadaşına ve geri kalan kısmını hayır kurumlarında kullanılması için bağışlar.1958 Ocak ayında işine geri döner ve 25 Şubat’ta Research Associate in Biophysics’e terfi eder. 30 Mart’ta hastalığı tekrar eder ve 16 Nisan 1958’de yumurtalık kanserinden dolayı hayata gözlerini yumar. X ışınlarına çok fazla maruz kalmasının kanser olmasına sebep olduğu düşünülmektedir.

KAYNAKÇA

1) Rosalind Franklin Kimdir? Google Doddle, Hayatı, Eserleri Biyografisi

  Son güncelleme:25 Temmuz 2013

https://www.egitimsistem.com/rosalind-franklin-kimdir-google-doodle-hayati-eserleri-biyografisi-19916h.htm

2) Rosalind Franklin Kimdir

Son güncelleme:1 Kasım 2019

Rosalind Franklin Kimdir

3) Rosalind Franklin

Son güncelleme:9 Mayıs 2020

https://tr.wikipedia.org/wiki/Rosalind_Franklin

4) Rosalind Franklin Kimdir

Son güncelleme:25 Temmuz 2013

https://www.ensonhaber.com/biyografi/rozalind-franklin-kimdir-2013-07-25

5) DNA’nın görünmez kahramanı: Rosalind Elsie Franklin

 Son güncelleme tarihi:5 Aralık 2016

https://www.fizikist.com/dnanin-gorunmez-kahramani-rosalind-elsie-franklin/

GÖRSEL KAYNAK:

1)Rosalind Franklin üzerine

Son güncelleme: 15 Aralık 2017

https://www.evrensel.net/haber/340700/rosalind-franklin-uzerine

2) Rosalind Franklin (25 Temmuz 1920- 16 Nisan 1958) https://www.bilimtreni.com/rosalind-franklin-25-temmuz-1920-16-nisan-1958/

3)DNA’nın görünmez kahramanı:Rosalind Elsie Franklin

 Son güncelleme tarihi:5 Aralık 2016

https://www.fizikist.com/dnanin-gorunmez-kahramani-rosalind-elsie-franklin/

2 thoughts on “ROSALIND FRANKLIN- GELİŞTİRDİĞİ X IŞINLARI KIRINIM YÖNTEMİ SAYESİNDE, DNA’NIN SARMAL YAPISININ ANLAŞILMASINA BÜYÜK KATKISI OLAN BİLİM İNSANI

  • 20 Haziran 2020 tarihinde, saat 23:01
    Permalink

    Ellerine sağlık çok güzel olmuş 🙂

    Yanıtla
    • 25 Haziran 2020 tarihinde, saat 00:06
      Permalink

      Çok teşekkür ederim

      Yanıtla

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.