Da Vinci Uykusu: En az kaç saat uyuyabilirsiniz?

Tıp fakültesindeyseniz ve komite haftasındaysanız, uyku büyük bir problem olabiliyor. Bu gibi yoğun olduğumuz haftalarda uykumuzdan kısarak, yapmamız gereken şeyleri yetiştirmeye çalışıyoruz.

Bugün sizlerle farklı uyku rutinlerini bilimsel araştırmaların sonuçlarıyla birlikte tartışacağız. Lütfen bu yöntemleri bilimsel araştırmaları ve olası tehlikelerini okumadan ve bilinçsizce denemeyiniz. Hiçbir sorumluluğu kabul etmiyoruz. Burada amacımız sizi farklı uyku rutinleri üzerine bilgilendirmektir, hiçbir şekilde sizi yönlendirmek istemiyoruz. Haydi başlayalım!

Küçük bir hesap yapalım. Ortalama bir insanın günde 8 saat uyuduğunu varsayarsak, 1 gün 24 saat olduğuna göre, insanların hayatlarının üçte birini uyuyarak geçirdiğini söyleyebiliriz. Daha somut bir örneğe dökersek 72 yaşında bir insan hayatının 24 yılını uyuyarak geçirmiş oluyor.

Tarihte bazı bilim insanlarının uykularından kısarak daha verimli çalışmak istediklerini biliyoruz: Leonardo da Vinci, Nikola Tesla. Peki uykudan kısarak gerçekten verimli çalışabilir miyiz? Bunun nörolojik etkileri nasıl olur?

İsterseniz öncelikle genel olarak uyku rutinlerinden bahsederek başlayalım. En genel düzeyde uyku tiplerini fazlarına göre üçe ayırabiliriz:

1.Monofazik Uyku:

Endüstri devrimiyle birlikte normal olarak saydığımız, genellikle tek seferde 8 saatlik uyku olarak ifade edilen uyku biçimidir. (Toplam: 8 saat uyku)

2.Difazik Uyku:

İsminden de anlaşıldığı üzere, difazik uyku 2 fazdan oluşur. Gece 5-6 saat civarı uykudan sonra gün içerisinde “siesta” dediğimiz (genellikle İspanyollardan duyduğumuz) kısa bir uykuyu kapsar. Siesta genellikle 30-90 dakika arasında sürer. (Toplam: 6-7 saat uyku)

3.Polifazik Uyku:

Polifazik uyku patternine sahip bireyler günde 4-6 kez aralıklarla uyuyabilirler. Bu uyku patterni alt başlıklara ayrılır:

3.1. “Everyman” Uyku: 1 adet 3 saatlik uzun uykunun ardından 20 dakikalık 3 adet şekerleme. (Toplam: 4 saat uyku)

3.2. “Uberman” Uyku: Günde 6 adet 30 dakikalık şekerleme. (Toplam: 3 saat uyku)

3.3. “Dymaxion” Uyku: Her 6 saatte bir, 30 dakikalık şekerleme. (Toplam: 2 saat uyku)

Literatür İncelemesi

Peki bu kadar az uykuyla verimli iş yapmak mümkün mü, yoksa tüm gün uykulu olarak mı geziyorsunuz? Bunu anlayabilmek için isterseniz birkaç makaleye göz atalım.

1989 yılında Work & Stress isimli dergide yayımlanan bir çalışmada, polifazik uykunun performans üzerine olan etkileri, 99 denizci üzerinde test edilmiş. Çalışmada denizcilerin çok zorluk çekmeden polifazik uyku düzenine alıştıkları ve her şekerlemenin 20 dakika ile 2 saat arası sürdüğü belirtilmiş. Araştırmada denizcilerin ortalama olarak toplam uyku süresi 7.5 saatten 6.3 saate indirilmekle birlikte toplam uyku süresi ve şekerleme süresinin performans ile negatif korele olduğu gösterilmiş. En iyi performans sonuçları 20 dakika ile 1 saat arasında şekerlemelerden oluşan, toplamda 4.5 ile 5 saat arası uyku olduğu gözlemlenmiş. Bu durumu kronobiyolog Claudio Stampi makalesinde şöyle yorumluyor: “Yetişkin insanlarda polifazik uykuya doğal bir meyillilik olabilir. Ayrıca polifazik uyku düzeni uzun süreli durmaksızın çalışması gereken insanlar için uykunun idaresi açısından umut vaadeden ve uygulanabilir bir çözüm olabilir.”

Kronobiyolog Claudio Stampi, 1992 yılında yazdığı “Why We Nap” (“Neden Şekerleme Yaparız”) isimli kitabında Da Vinci’nin uyku patterni hakkında şöyle yazar: “Da Vinci’nin sırlarından biri, kendine özgü uyku formülüydü: Her 4 saatte bir, 15 dakikalık şekerlemeler yaparak günde toplamda sadece 1.5 saat uyurdu. Bu yüzden günde fazladan 6 verimli saat kazanmış. Bu kendine özgü yöntemle 67 yıllık yaşamında fazladan 20 yıl verimlilik ‘kazanmış’ gibi görünüyor.”

Bu uyku düzeninin nörolojik ve psikiyatrik sonuçları yok mu peki? İsterseniz bir başka ünlü polifazik uyku uygulayıcısı olan Tesla hakkında konuşalım. İddialara göre Tesla, 24 saat içerisinde sadece 2 saat uyurmuş. Bu uygulamanın, Tesla’nın henüz sadece 25 yaşındayken yaşadığı ruhsal çöküş ile ilişkili olabileceği belirtiliyor.

Sleep dergisinde 2003 yılında yayımlanan bir araştırmada, uyku periyodunun 14 gün üst üste geceleri 4-6 saat olacak şekilde kronik kısıtlanmasının istatistiksel olarak anlamlı bir kümülatif kognitif performans eksikliğiyle sonuçlandığı ortaya konmuştur. Bu araştırmayla Van Dongen HP et al. İngilizce literatürde “sleep debt” olarak geçen, Türkçe olarak açıklamamız gerekirse “yeterli uyku almama sonucu oluşan kümülatif etki”nin en basit anlamda şöyle yorumlanabileceğini belirtmişler: Fazladan uyanıklık süresinin zamanla biriken nörobiyolojik “ücret”i.

Umarız bu yazı farklı uyku tipleri üzerine sizi giriş düzeyinde bilgilendirebilmiştir. Maalesef literatürde polifazik uyku üzerine yeterli sayıda araştırma bulunmamaktadır. Önceden de belirttiğimiz gibi, bu yazıda amacımız kesinlikle sizi yönlendirmek değildir. Bu alanda yeterli veri olmadığından bu uyku düzenini uygulamanın tehlikeli olabileceğini belirtmek isteriz. Daha önce polifazik uyku düzenini uygulamış insanların deneyimlerini incelemek isterseniz Youtube’da bunun gibi pek çok video bulabilirsiniz:

Görüşmek üzere!

KAYNAKÇA:

1. https://www.medicalnewstoday.com/articles/319425.php#how-to-get-a-better-nights-sleep
2. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/02678378908256879?src=recsys
3. https://curiosity.com/topics/leonardo-da-vinci-and-nikola-tesla-allegedly-followed-the-uberman-sleep-cycle-curiosity/
4. https://academic.oup.com/sleep/article/26/2/117/2709164