Marat’ın Ölümü

Bu haftaki yazımda oldukça ünlü bir tablo olan “Marat’ın Ölümü”(The Death of Marat) üzerinden çizildiği dönemi anlamak adına bir inceleme yapıp kısaca tablonun hikayesinden bahsedeceğim. Son olarak tabloyu medikal bağlamda ele alıp yazımı bitireceğim. İyi okumalar..

Geleceğin doktorları olarak insanı sadece hasta olarak değil çok yönlü olarak kavrayabilmemiz gerektiğini düşünüyorum.

Bahsedeceğimiz eser 1793 yılında Jacques-Louis David tarafından çizilmiştir. David Neo-klasisizmin öncülerinden olarak bilinir. Fransa’nın siyasi olarak yoğun bir dönemde yaşadığını söyleyebiliriz.

Tabloda görülen Jean-Paul Marat ise Fransa’da tıp eğitimi almış, sonrasında ise siyasete atılarak bu yönde ilerlemeye karar vermiş bilim ve siyaset adamıdır. Toplumun yoksul kesimi için çabalar, sivri dillidir ve duruşunda kararlıdır. Fransa Devriminin cumhuriyetçi yönde ilerlemesine karşı çıkan Jirondan grubuyla ters düşmesi ne yazık ki Charlotte Corday tarafından sonunu getirecektir.

David, Marat’ı ziyaret ettikten bir gün sonra ölüm haberini alması üzerine çok etkilenmiştir ve onu ölümsüzleştirmek adına bu resmi çizmiştir.

Resimde cinayet aracı olarak kullanılan bıçakla “gazetecilerin silahı olan kalem” yan yana duruyor. Ressam bununla bir anlam bütünlüğü oluşturmaya çalışmış olabileceği gibi “mantık” ve “şiddet” üzerine bir imgeleme de yapmış olabilir.

Klasik Roma dönemi heykellerini anımsatan sağ kol pozu, Fransız devrimcilerinin savunduğu Roma cumhuriyet dönemi ideallerine bir gönderme olabilir. David için Marat korkakça öldürülmüş bir kahramandı. Bu yönüyle Marat İsa Mesih gibi acı-tatlı, hüzünlü-huzurlu resmedilmiştir.

Marat dönemin kraliyet askerlerinden kaçarken kanalizasyonlarda saklanıyor ve burada bir deri hastalığına yakalanıyor.(ama yine de böyle bir bağlantı olduğu çok net değil) Hastalığını yatıştırmak için de evde su dolu küvetinden ayrılmıyor ve çalışma masasını da yanına olarak görüşmelerini burada yapmaya başlıyor. Kafa derisini rahatlatmak için de sirkeye batırılmış bir örtü kullanıyor.

Kaşıntılarının ne zaman başladığı çok net olmamakla birlikte skrotum kasık ve perineden başlayıp daha sonra diğer bölgelere yaygınlaştığı kabul görmüştür.

Hastalık için bazı tahminler yapılmıştır, bunlardan biri uyuz olduğudur(Bayon-1945). Fakat Marat’ın yüzü de etkilendiği için bu öneri kabul görmemiştir. Uyuz belirtileri yüzde görülmez.

Cabanes(1913) ise hastalığın egzama olduğu sonucuna varmıştır. Har(1924) likenize egzama teşhisini desteklemektedir, ama bunlar olası değildir. Yine de şiddetli egzama için ıslak kompresler ve banyolar tedavi yöntemi olarak kullanılmaktadır.

Graham Little(1916) hastalığın kronik ve çok kaşıntılı bir dermatoz olan dermatit herpetiformis(Duhring hastalığı) olduğunu düşündü. Bu fikrin aleyhine ve lehine pek kanıt yoktur ama hastalığın skrotum bölgelerini tercih etmediği bilinmektedir.

Dale(1952) sedef hastalığının şiddetli kaşınmaya sebep olması bakımından teşhis olabileceğini öne sürdü. Nitekim Cabanes(1913) yürüyüş özelliklerinden kaynaklı ayak tabanlarının sedef hastalığından muzdarip olabileceğini düşünüyordu.

Seboreik dermatit ise en olası tanıdır. Çok şiddetli kaşıntı olağan olmasa da, özellikle gergin ve heyecanlıyken ortaya çıkabilir. Genellikle skrotum ve kasıklarda başlar ve bazen yaygınlaşır. Yüz sıklıkla etkilenir. Egzama gibi, banyoda oturmak rahatlatabilir.

Marat’ın meclis oturumları sırasında çok fazla kek yediği ve günde yirmi fincan sade kahve içtiği biliniyor. Özellikle tatlı badem ezmesi meraklısı olan Marat zamanından broşür ve kağıt basma masraflarını karşılamak için ekmek ve su tüketerek dokuz ay geçirdiğini açıkladı. Aşırı derecede karbonhidrat tüketmek seboerik dermatitin çarpıcı özelliklerinden biri.

Wittkower(1947) seboerik hastanın kendini sadece cilt hastalığı yüzünden dışlanmış hissetmediğini, kendini dışladığı için de cilt hastalığı oluşturmaya yatkın olduğunu belirtti. Elimizdeki bilgilere göre bu, Marat’ın kişiliğine oldukça yakın görünüyor.

Yararlanılan Kaynaklar

Doctor Marat and His Skin (by J. H. Lipman Cohen and E. Lipman Cohen)

The Skin of a Revolutionary (Covadonga Coto-Segura, Pablo Coto-Segura, Jorge Santos-Juanes, Arch Dermatol/Vol 147, May 2011)

www.sanatabasla.com/2013/12/04/maratnin-olumu-the-death-of-marat-david/

www.tarihlisanat.com/maratnin-olumu-jacques-louis-david/