GELİŞTİRDİĞİ ÇOCUK FELCİ AŞISI SAYESİNDE, MİLYONLARCA ÇOCUĞUN HAYATINA DOKUNAN; JONAS EDWARD SALK
JONAS EDWARD SALK KİMDİR?
1954 yılında geliştirdiği çocuk felci aşısıyla milyonlarca çocuğun hayatına dokunmuş bir bilim insanıdır. Geliştirmiş olduğu aşının patentini almamış olması onu bu kadar özel yapan nedenlerden biridir. Kendisine patent almama sebebi sorulduğunda şöyle cevap vermiştir: ”İnsanlığa ait, patenti yok diyebilirim. Güneşi patentleyebilir misiniz?”
Patent almış olsaydı 7 milyar dolar kazanç elde edebilecekken, insanları kurtarmayı tercih etti.
ABD’li hekim ve bakteriyolog olan Jonas Salk, yaptığı çalışmalar sayesinde bugün bile adından söz ettirmeyi başarmıştır.
YAŞAMI VE BAŞARILARI
28 Ekim 1914 tarihinde New York’ta, Polonyalı göçmen olan Dora-Daniel ilk çocuğu olarak dünyaya geldi. Ailesinin çocuklarına örnek olan, onların eğitimine önem veren bir aile olması Jonas Edward Salk’ın hayatının ileriki dönemlerinde kazanacağı başarıların temelini oluşturmuştur. Okula başladıktan sonra bulduğu her şeyi okuyan bir öğrenci olmuştu. Küçük yaşında bile kendini ifade edebilen, sorduğu sorularla karşısındakileri çıkmaza sokan Salk’ın bağımsız düşünme yeteneği yaşıtlarına göre üst düzeydeydi. Başarıları sayesinde 12 yaşındayken New York Şehir Üniversitesi tarafından işletilen yetenekli erkek öğrencileri kabul eden Townsend Harris Hall Lisesi’ne alınma hakkı kazanmıştır.
Şehir Üniversitesinde almış olduğu laboratuvar bilimi dersi sonrası kimyaya karşı merakının tetiklenmesiyle hukuk alanını seçtiği halde ana branşını kimyaya çevirmişti. Daha fazla bilim dersi almaya başladı ve düşünme yeteneği ile zekasını birleştireceği yeni bir çalışma alanı bulmuştu; Tıp Araştırmacısı.
Tıp fakültesine başvuru mülakatında tıp araştırmacısı olmak için tıp fakültesini istediğini söylediğinde, araştırmacıların çok para kazanamadığını belirten jüriye şöyle cevap verdi;
“Hayatta paradan başka şeylerde var.” Bu cevabı ileride yapacaklarının bir başlangıcı gibiydi.
Tıp eğitimine devam ederken polyo virüsüne yakalanmış olan birçok gencin hastaneye yatırıldığına tanık olmuştu. Ayrıca daha dört yaşındayken polyo virüsüne yakalanan ve bu yüzden sakat kalan çocuklara da tanık olmuştu. Polyo virüsüyle ilgili karşılaştığı vakalar onun virolojiye yönelmesine sebep olmuştu. Bu konuyla ilgili daha fazla araştırma yapabilmek için tıp eğitine bir yıl ara verip biyokimya alanında üst düzey çalışmalar yapmış ve makale bir makale yayımlamıştı. Üniversiteye geri döndüğünde bile polyo virüsüyle ilgili araştırmalarına devam etmiş. Bu dönemde İnfluenza virüsü hakkında çalışmalar yapar.
Prof .Dr.Thomas Francis üniversitede öğretim üyesi olarak göreve başlamıştı. Üniversiteyi bitirdikten sonra psikoloji eğitimini tamamlamış Donna Lindsay ile evlenen Salk, intörnlük görevini Mount Sinai Hastanesine tamamlamıştır. İntörnlüğü devam ederken Francis’in ekibine dahil olur ve onunla gribe karşı aşı bulmak için çalışmalarda bulunur. Francis’in tavsiyesi üzerine Ernest Goodpasture ile beraber viral patoloji alanında çalışmaya hak kazanır fakat 2. Dünya Savaşı olması yılları olması ve cephede gripten ölen askerlerin hızla yükselmesinde dolayı kazandığı hakkı sonradan iptal edildi ve geri dönmek zorunda kaldı. Çalışmalarına yoğun bir şekilde devam ediyordu ve çalışmalarının karşılığını almaya başlamıştı. Kandaki antikor miktarı ile virüse karşı direnç arasında bulduğu bağlantı Salk’ı ölü aşıya yönlendirmişti.
Michigan Üniversitende beş buçuk yıl çalıştıktan sonra epidemiyoloji alanında yardımcı doçent ünvanını alan Salk artık başarılı ve tanınan bir bilim insanıydı. 1947 yılında Pittsburh Üniversitesinde göreve başladı. Burada büyük bir laboratuvar kurulmuştu ve Salk burada gönüllü olarak çalışmaya başladı. Salk, ölü aşı bulma ve uygulamasıyla ilgili çalışmalarda bulundu. O dönemde Enders ve ekibi polyo virüsünü çeşitli dokularda üretebilmeyi başarmıştı ve böylece sonuca yaklaşmışlardı
Salk, aşı geliştirmek için vakıftan aldığı ödenek ile Enders’in çalışmalarını kendi laboratuvarında yapmaya başladı. Yaptığı çalışmalar neticesinde çeşitli dokularda virüsü üretmeyi başardı. Laboratuvarının üst katında polyo virüsüne yakalanan çocukları gördükçe içindeki çalışma isteği daha çok arttı ve günde 16 saate kadar çalışmaya başladı. Bu çalışmalarının sonucunda aşıyı üretmeyi başarmıştı ve artık yapılması gereken aşıyı insanlar üzerinde denemekti.
T.Watson Sakat Çocuklar Evi’nde virüsü maruz kalan hasta çocuklara aşı çalışmalarına başladı. Salk, antikor seviyelerinde beklediği yükselme sonuçlarını alana kadar uyuyamamıştır. Beklediği antikor seviyesindeki yükselme kanıtlanınca daha önce bu hastalığı geçirmemiş insanlarda aşı uygulaması gerekiyordu. Aşının güvenilirliğine inandığı için bu çalışmada eşini ve çocuklarına kullanmıştır. Sonuçlara göre antikor seviyeleri beklediği gibi yükselmiştir. 1954 yılında vakıf, Salk’ın aşısını alan çalışmasında kullanmaya başlamış, kişi başına 7.000 dolar maliyeti olan, tarihteki en büyük tıbbı deneyi gerçekleştirmeyi amaçlamıştı. 1955 yılı ilkbaharında bu çalışmaların sonucu gelmiş ve basın karşısında açıklama yapılmıştı; “Aşı işe yarıyor. Güvenli, etkili ve güçlü.”
Salk, onur ödülü almaya hak kazanmıştı ve bu ödülü tüm ekip arkadaşları adına kabul etmişti.
Patent konusunda gelen sorulara ise “ Güneşi patentleyebilir misiniz?” şeklinde cevap verdi. Kazanacağı 7 milyar dolardan bütün insanlığı kurtarmak için vazgeçmiş ve aşının patentini almamıştı
İnsanlığın hayat kalitesini artırmak için yıllarını çalışmalara veren Salk 1988 yılında yaptığı demeçte AIDS hastalığına yönelmiş olduğunu belirtti. Fakat ömrü bu hayalini gerçekleştirmeye yetmedi ve 23 Haziran 1995 tarihinde kalp rahatsızlığı sebebiyle hayatını kaybetti.
KAYNAKÇA:
. Milyonlarca çocuğun hayatına dokunan Jonas Salk kimdir? 23.06.2016
https://www.gidahatti.com/milyonlarca-cocugun-hayatina-dokunan-jonas-salk-kimdir-58562/
. SAHİH BİR BİLİM İNSANI-JONAH EDWARD SALK 17.09.2017
https://www.kirmizilar.com/tr/index.php/genclerden/2616-sahih-bir-bilim-insani-jonah-edward-salk
.Jonas Edward Salk Kimdir? https://www.bilgiustam.com/jonas-edward-salk-kimdir/
.Jonas Edward Salk
https://tr.wikipedia.org/wiki/Jonas_Salk
.Jonas Salk kimdir 26.07.2019https://www.biyografi.net.tr/jonas-salk-kimdir/
GÖRSEL KAYNAK
Milyonlarca çocuğun hayatına dokunan Jonas Salk kimdir? 23.06.2016
Milyonlarca çocuğun hayatına dokunan Jonas Salk kimdir?