Gregor Mendel

Gregor Mendel, genetik ve bitki ıslahı konusundaki öncü çalışmaları ile tanınan bir Augustinerinnen Rahip ve Başrahip idi. Farklı bezelye çeşitlerini yetiştirme konusundaki deneyleri, daha sonra yeni bitki ve hayvan türlerinin geliştirilmesinde oldukça etkili olduğunu kanıtlayan kalıtım ve genetik yasalarını gösterdi. Renk gibi belirli özelliklerin bir nesli nasıl atlayıp daha sonraki bir tarihte ortaya çıkabileceğini açıklayan çekinik ve baskın genlerin rolünü ilk vurgulayan Mendel’di.

Mendel çalışmalarını 1866’da yayınladı ancak yasalarının yeniden keşfedilmesi ve bilim camiasında yaygınlaşması 20. yüzyılın başlarına kadar değildi. Sonuçlarını Augustinusçu bir Friar olarak yayınladığı için araştırma sonuçları çok az ilgi gördü ve çağdaşlarının çoğu, çalışmalarının önemini göremedi. Mendel zamanının çok ilerisindeydi.

Erken dönem

Gregor Mendel, 20 Temmuz 1822’de Avusturya İmparatorluğu’nun (şimdiki modern Çek Cumhuriyeti) bir parçası olan Hyncice’de doğdu. Ebeveynleri çiftçiydi ve Mendel, bahçecilik ve arıcılık öğrendiği bir aile çiftliğinde büyüdü. Önce Opava’daki bir okulda, daha sonra felsefe ve fizik alanında, ardından da Olomouc Üniversitesi’nde okudu. Bununla birlikte çalışmaları, sağlık sorunları ve onlar için ödenecek fon sıkıntısı nedeniyle gölgelendi. Kısmen yetersiz finansman nedeniyle keşiş olmayı seçti,  bu da onun ücretsiz bir eğitim almasını sağladı.

Mendel, rahip olarak eğitimine başladığı Brno’daki Augustinian St Thomas Manastırı’na girdi. Ayrıca vekil öğretmen olarak çalıştı ancak iki kez öğretmenlik sertifikası almak için sınavların sözlü kısmında başarısız oldu. Üniversitedeki öğretmenleri ve başrahip C.F. Napp, Mendel bitki ıslahındaki varyasyonları incelemeye başladı. Manastırların geniş (5 dönüm) bahçeleri üzerinde serbest saltanat verildi. Hayvanların veya bitkilerin melezlenmesini ilk test eden Mendel değildi ancak Mendel sistematik bir yaklaşım ve yıldan yıla tüm özelliklerin metodik kaydını getirdi. 1856 ve 1863 arasında, çoğu ortak bahçe bezelyesi olan yaklaşık 28.000 bitki yetiştirdi. En çarpıcı bulgu, iki gerçek türün üremesinin, özelliklerin tahmin edilebilir bir karışımına nasıl yol açtığıydı. Dörtte ikisi melezdi, dörtte biri ebeveynlerden birinden çekinik bir özellik taşıyordu ve dörtte biri orijinal çeşitlerden birinden baskın bir özellik taşıyordu.

Gerileyen bir özellik, çocuk bitkiden bir rengin kaybolabileceği ancak bir sonraki nesilde bu çekinik özelliğin yeniden ortaya çıkabileceği anlamına geliyordu. Başka bir deyişle, yeni bir bitki sarı tohumlara sahip olsa da gelecekte mavi tohumların oluşmasını sağlayan genetik bir faktör içerir. Mendel bu genetik özellikleri “faktörler” olarak adlandırdı çünkü genetik terimi keşfedilmemişti. Mendel’e kadar; farklı çeşitlerin ıslahı, deneme yanılma yöntemine dayanma eğilimindeydi ancak Mendel’in dikkatli kaydı, iki genelleme yapmasını sağladı.

Ayrışma Yasası ve Bağımsız Çeşitlilik Yasası. Bunlar daha sonra Mendel’in Kalıtım Kanunları olarak bilindi.

O zamanlar ortak algı, iki çeşidin çaprazlanmasının farklı özelliklerin bir karışımı olma eğiliminde olduğu ve yeni bitkinin ebeveynlerinin özelliklerini ‘ortalama’ alacağı yönündeydi.

Mendel, 8 Şubat ve 8 Mart 1865’te Brno Doğa Tarihi Derneği’nde “Bitki Melezleşmesi Üzerine Deneyler” adlı makalesini yayınladı. Bu yeni çalışmanın önemini kabul etmeyen bilim topluluğu tarafından büyük ölçüde göz ardı edilmesine rağmen yerel ilgi gördü. Kalıtım ve genetik üzerine. Charles Darwin, doğal seleksiyon ve evrim teorisini geliştirirken pangenesis adı verilen kendi genetik teorisini oluşturmaya çalıştı. Darwin, Mendel’in çalışmalarından haberdar olsaydı, genetik çok daha önce kabul edilebilir ve Darwin’in teorilerine yardımcı olabilirdi.

Mendel ayrıca başlangıçta fareler üzerinde bazı çalışmalar yaptı ancak piskoposu hayvanların çiftleşmesini incelemeyi onaylamadı, bu yüzden bu çalışma düştü. Bu üreme programının sonuçları hayatta kalmasa da arıların geçişini de test etti. Mendel, hevesli bir bahçıvan olmasının yanı sıra, manastırı ziyaret edenlerin arıların saldırgan davranışlarından şikayet etmesine rağmen arılarına çok bağlıydı.

Yayınlandıktan sonra Mendel’in çalışmaları büyük ölçüde kamu ilgisinden kayboldu ve kabul görmemesi nedeniyle cesareti kırıldı. Biyolog Carl Naegeli ile yazıştı ancak Naegeli Mendel’in çalışmalarını asla takdir edemedi.

1867’de Mendel, manastırın başrahibi oldu ve bu da ona ek idari yükler getirdi. Sivil hükümetin dini tarikatlara yeni vergiler koyma çabaları bir test örneğiydi. Manastırdaki çalışmaları ve fikrine yeterince açık olmaması nedeniyle daha sonraki yıllarda bitki yetiştirme konusunda çok az çalışma yaptı ancak ‘zamanım gelecek’ dediği söyleniyor.

Mendel, 61 yaşında, 6 Ocak 1884’te Brno’da (şimdi Çek Cumhuriyeti) vefat etti. Böbrek iltihabından öldü.

1900 ve Mendel’in Çalışmalarının Yeniden Keşfi

16 yıl boyunca Mendel’in çalışmaları belirsiz kaldı. Bununla birlikte 1900’de Hugo de Vries ve Carl Correns, kalıtım konusunda bağımsız araştırmalar yürüttüler ve Mendel’in sonuçlarını kopyaladılar. Mendel’in çalışmalarını ve teorilerini okumak onların sonuçlarını anlamalarına yardımcı olmuş olabilir. Benzer bulgular yayınladılar ve Mendel’in orijinal çalışmasına kredi verdiler. O sıralarda, 2000 baharında Mendel’in yeniden keşfini yayınlayan üç araştırmacı vardı. Sonuç olarak, diğer biyologlar ayrı bir bilim olarak modern genetiğe çok daha fazla ilgi gösterdiler. İngiliz biyolog William Bateson, Mendel’in teorilerinin güçlü bir popülerleştiricisi oldu ve genetik terimini ilk kullanan o oldu. Bateson, Cambridge’de yeni bir embriyonik genetik okulunu yönetti. Newnham College, Cambridge ile ilişkili birçok kadın bilim insanından oluşur.

Mendel Paradoksu

1936 yılında R.A. Tanınmış bir istatistikçi olan Fischer, Mendel’in deneylerinin sonuçlarının “gerçek olamayacak kadar iyi” olduğunu ve Mendel’in hipotezine sadık kalmak için sonuçlarını tahrif etmiş olabileceğini savundu. Bununla birlikte deneyleri tekrar yapmak, Mendel’in verilerinde gerçek bir yanlılık olmadığını gösteren benzer sonuçlarla sonuçlanır.

(Kaynakçadan çevrilmiştir.)

Kaynakça: 

https://www.biographyonline.net/scientists/gregor-mendel.html