SELÇUKLU DÖNEMİ HEKİMLERİ
İki önceki yazımızda Selçuklu dönemindeki tıp eğitiminden bahsetmiştik. Bu yazıda da Selçuklu dönemindeki hekimlerin özelliklerinden bahsedeceğiz.
Selçuklular zamanında hekimler, Anadoluya adeta akın etmişlerdir. Bu zengin topraklarda mütehassıs hekimler mesleklerini icra edecekleri uygun bir zemin bulmuşlardır. Zira, o tarihlerde hastanelerce en zengin ülke Selçuklu devletidir.
Kurdukları devletin, doğu ile batı arasındaki kervan yollarının üzerinde olduğunu bilen Selçuklular; bulaşıcı hastalıkların sivil halk ve ordu için oluşturacağı büyük tehlikeyi düşünerek Tuğrul Bey ve Alp Arslan devirlerinde birer tıp merkezi niteliğinde hastaneler inşa etmişlerdir. Bunun yanında Sultan Melikşah devrinde Selçuklu ordularında kırk adet deve katarı ile nakledilebilen seyyar hastahâneler olduğunu da biliyoruz.
Gerek Selçuklular gerekse Osmanlılar iyi bir tıp eğitimi almadığı halde hekimlik yapmaya kalkanlara asla müsamaha etmemiş, hekimleri ve hastaneleri teftişe tabi tutmuşlardır.
Selçuklularda bir tıp öğrencisi hekim olabilmek için aşağıdaki dersleri geçmek zorundaydı:
- Tıbba giriş ve organlar
- Mizaçlar
- Gıdalar ve İlaçlar
- Koruyucu Hekimlik
- Zinet (Üreme Organları)
- Seyahat Tedbirleri
- Alçı, Yaralar, Kırıklar, İltihaplı Yaralar ve
- Yanıklar
- Zehirlenmeler
- Ateşli Hastalıklar
Eğitimleri sonucunda bir tıp öğrencisinin sahip olması gereken özellikler ise:
- Tecrübeli olmak
- İlaç ve şurupların terkiplerini (içeriğini) bilmek
- Eşki, dane ve müshilleri bilmek
- Zengin ve fakir hasta ayırmamak
- Öğrencilerin sorularına cevap verebilmek
- Akl-ı selim, zeki ve mantıklı olmak
- İbn Sina’nın el-Kânûn fi’t-tıb kitabını bilmek
- Ameli (pratik/uygulamalı) tıbbı bilmek.
olarak sıralanmıştır.
Bu noktaların ötesinde ve daha da önemli olarak bir hekimin sahip olması gereken önemli noktalar ise:
- Hâzık(bilgili)
- Rahim(merhametli)
- Akranına fâik(benzerlerinden üstün)
- Tecrübeli
- Ahlakı mühezzep
- Şarlatanlıktan uzak
olarak sıralanmıştır.
Aslında vurgulanan noktalara baktığımızda günümüzde de fakültelerimizde hocalarımız tarafından bizlere kazandırılmaya çalışılan niteliklerin geçmişimizden gelen tıp eğitimi kültürümüze dayandığını görmekteyiz.
Hoşçakalın.
Kaynakça:
Ünver AS. Selçuk Tababeti (XI-XIV. Asırlar).
Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları; 2014. p.
47-51.
Keskinbora HK. Selçuklu Darüşşifalarında Tıp
Eğitimi ve Dünyaya Olan Etkileri. Usmanbaş Ö,
editör. İslam Tıbbı. Ankara: Türkiye Klinikleri;
2018. p.1-14.
