TÜRKİYE’DE KORDON BANKACILIĞI UYGULAMALARI

Kordon kanı, tıbbi açıdan oldukça önemli değere sahiptir ve nakil tıbbında yaygın olarak kullanılabilir. Ayrıca Tanrı’dan bebeğe “İlk Hediye” olarak da kabul edilir. Kordon kanı saklatmak, yaşam boyu ancak bir kez sunulan bir fırsattır. Günümüzde, kanserler, kanla ilişkili bağışıklık ve metabolik bozukluklar dahil olmak üzere 113 tedavi edilebilir hastalık kordon kanı ile tedavi edilebilir. Kordon dokusu üzerinden başlıca parkinson, alzheimer, otizm,tip1 diyabet, als ve akciğer kanseri gibi hastalıkların tedavisi içim çalışmalar yapılmaktadır. Dünyada 40.000’in üzerinde başarılı kordon kanı nakli yapılmıştır.

Türkiye’de doku bankacılığı uygulamalarının işlevselliği, bu konuda insanların bilinçlenmesine paralel olarak artmaktadır. Aynı zamanda bu uygulamaların kullanım alanlarını genişletmek amacıyla araştırmalar da yapılmaktadır. Gelecek yıllarda doku bankacılığının çok daha yaygın bir şekilde daha büyükkitlelere hitap ederek daha işlevsel kullanılacağı öngörülmektedir.

Kordon kanlarının ve kordon dokularının alınması, transferi, işlenmesi ve dondurularak saklanması standardize edilmiş protokollerle tanımlanmıştır.

Türkiye’de doku bankacılığı uygulamaları ‘’Kordon Kanı Bankacılığı Yönetmeliği’’ne göre düzenlenmektedir.  Bu yönetmelikte 28 madde bulunmaktadır. Bu maddelerin bazılarına göz atalım.

KORDON KANI BANKACILIĞI YÖNETMELİĞİ

 Amaç

             Madde 1 — Bu Yönetmeliğin amacı, Kordon Kanı Bankası açılması, faaliyetleri ve denetlenmesi ile ilgili usul ve esasları düzenlemektir.

             Kapsam

             Madde 2 — Bu Yönetmelik kamu kurum ve kuruluşları ile özel sağlık kurum ve kuruluşlarının kordon kanı bankacılığı ile ilgili faaliyetlerini kapsar.

             Dayanak

             Madde 3 — Bu Yönetmelik; 13/12/1983 tarihli ve 181 sayılı Sağlık Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 43 üncü maddesi ile 7/5/1987 tarihli ve 3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanununun 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine dayanılarak hazırlanmıştır.

Madde 5 — Ulusal Kordon Kanı Koordinasyon Kurulu (UKOK); Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğünü temsilen bir üye ile kordon kanı ve kemik iliği nakli konusunda yayın, deneyim ve eğitime sahip uzmanlar arasından  Bakan tarafından seçilecek 6 üye olmak üzere toplam 7 üyeden oluşur.

UKOK’un görevleri

             Madde 6 — UKOK’un görevleri şunlardır:

             a) Kordon kanı bankacılığı konusunda ulusal stratejileri ve standartları belirlemek, alınması gereken önlemleri, kordon kanı bankacılığının geliştirilmesine yönelik faaliyet, plan ve programları Bakanlığa önermek,

             b) Dünyada kordon kanı bankacılığı konusundaki gelişmeleri izlemek ve Bakanlığa bilgi aktarmak,

             c) Yıllık verileri UKS’ye bildirmek,

             d) Kordon kanı bankacılığı alanında çalışacak hekim ve diğer personelin eğitim standartlarını belirlemek, sertifikasyon eğitim esaslarını oluşturmak,

             e) Kordon Kanı Bankaları Çalışma Rehberini (SUY) hazırlamak, gerekirse yıllık olarak gözden geçirerek yayımlamak,

             f) Bu Yönetmeliğin uygulanması ile ilgili olarak Bakanlığın gerekli gördüğü diğer konularda görüş bildirmek.

Banka ekibi

             Madde 12 — Banka ekibi, kök hücre işleme, ayrıştırma, dondurulması konularında eğitim görmüş sertifikalı bir hekim ile ikinci bir eleman olarak yine sertifikalı bir laboratuvar teknisyeninden oluşur. Bankanın kapasitesi oranında bu sayı artırılır.

             Kordon kanı toplama ekibinde 24 saat hizmeti sağlayacak, bu konuda eğitim almış sertifikalı en az iki hekim veya sağlık memuru ya da hemşire bulunması gereklidir.

 Madde 16 — Banka beş fonksiyonel birimden oluşur:

  1. Kordon Kanı Toplama Birimi
  2. Hücre İşleme Birimi
  3. Depolama (Kriyoprezervasyon) Birimi
  4. Kalite Kontrol Laboratuvarları
  5. Bilgi İşlem Birimi

 Madde 18 — Kordon kanı bankacılığı aşağıdaki esasları içermelidir:

             a) Kordon kanı toplama işlemi, doğum öncesinde annenin, Kordon Kanı Verici Anne İçin Bilgilendirilmiş Olur Formunu (Ek-1) imzalaması ile başlar.

             b) Kordon Kanı Çalışma Rehberinde belirtilen ilkeler doğrultusunda, kordon kanı, toplama ekibi tarafından sterilite şartlarına uygun olarak toplanır ve çalışma rehberinde tanımlanan torbalar ve soğuk zincir taşıma sistemi içerisinde kordon kanı işleme birimine en geç 48 saat içinde ulaştırılır.

             c) Gerektiğinde eritrosit azaltımı, kordon kanı işleme laboratuvarında gerçekleştirilir. Kalite kontrol işlemleri ve mikrobiyolojik analizler çalışma rehberinde tanımlanan bilgiler dahilinde yapılır.

             d) Kriyoprezervasyon öncesi hazırlık kordon kanı işleme biriminde gerçekleştirilir. Kordon kanı bir ana torba veya tüp ve en az iki örnek tüp şeklinde en az üç parça halinde karantina kriyoprezervasyon tankına veya eksi 80°C derin dondurucuya kaldırılır.

             e) Mikrobiyolojik ve kalite kontrol analizleri olumlu gelen kordon kanı uzun süreli saklama tankına nakledilir. Analiz sonucu bozuk olan kordon kanı numuneleri bağışçı anneye bilgi vermek kaydı ve annenin onayı ile 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu ve 20/5/1993 tarihli ve 21586 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği gereğince imha edilir. Saklamaya alınan kordon kanları için Klas I doku tiplendirilmesi yapılarak sonucu UKOK’a gönderilir. Daha sonra gerektiğinde Klas II doku tiplendirme çalışması için yeterli miktar örnek ayrılarak saklanır.

             f) Kordon kanının uzun süreli saklamaya alındığı andan itibaren, kordon kanını alan bankanın vericiye karşı yasal sorumluluğu başlar.

             g) Kordon kanı saklama talebinin doğmasından, alınmasına, işlenmesine, kalite kontrolüne, saklanmasına veya imha edilmesine kadar olan tüm işlemler, Çalışma Rehberinde tanımlandığı şekilde ayrı ayrı kayda alınır ve bunların bir nüshası ürün dosyasına konur.

Sigorta şartı

             Madde 20

…Savaş gibi olağanüstü haller hariç diğer tabii afetler, nakiller ve/veya kusur nedeniyle kordon kanının kullanılamaz hale gelmesi durumunda, kordon kanı toplanmış olan çocuğun tıbbi ihtiyacının doğması halinde, banka yurt içi ve yurt dışı kaynaklardan uygun dokunun tedariki için gerekli işlemleri yapmayı ve masraflarını karşılamayı kabul ve taahhüt eder.

Denetim

             Madde 21 — Bankalar, UKOK tarafından hazırlanacak olan denetim rehberi ışığında Müdürlüklerce en az yılda bir kez denetlenir. Covid-19 panedmisiyle savaştığımız bu dönemde pandemi gibi olağan dışı durumlarda otolog kordon kanı ve kordon doku bankacılığı alanında yeteri kadar veri bulunmamaktadır. Pandemi ile mücadelede global düzeyde alınan tedbirler dışında ulusal düzeyde farklılık gösteren uygulamalar olabilir. Bu farklılıklar farklı toplumlardaki insan davranışları, tıbbi tedaviye ulaşma olanakları, sağlık çalışanı sayısı, sağlık kurum alt yapısı ve önlemlerin zamanlaması gibi faktörlerden kaynaklanır. Bunun yanında günlük hayatta tarama merkezlerindeki ödeneksizlik, yeterli sayıda doku tiplendirme laboratuvarının bulunmaması uygulamaların yaygınlaştırılmasına engel teşkil etmektedir. Bu gibi örnekler kordon bankacılığının yaygınlaşmasının önüne geçmektedir.

KAYNAKÇA VE İLERİ ARAŞTIRMA İÇİN:

-‘’TÜRKİYE DE AKRABA DIŞI DOKU BİLGİ VEKORDON KANI BANKACILIĞI GÜNCEL DURUM’’ Meral Beksaç, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Akraba Dışı Doku (TRAN) ve Kordon Kanı Bankası (T1CB), Ankara: https://hugepdf.com/download/trkiye-de-akraba-d-doku-bilgi-ve-kordon-kan-bankacl-gncel_pdf

-T.C. Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi, Kordon Kanı Bankacılığı Yönetmeliği: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=8843&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5

-babylife Kordon Kanı BankasıGrup Florence Nightingale Hastaneleri, Prof. Dr. Utku Ateş: https://babylife.com.tr/?gclid=CjwKCAjw_o-HBhAsEiwANqYhp_ywbt3HUIaMg-t0YupMr1jSPbKlkBrF3tDjUVuiWg03BpO55a75NxoCc8kQAvD_BwE

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.