IQ’NUN DOLDURAMADIĞI BOŞLUĞU EQ DOLDURABİLİR Mİ?
Duygusal zeka, bireyin kendi duygularını yönlendirebilmesi; kendisinin ve çevresindeki insanların duygularının farkında olması, bunları uygun şekilde adlandırabilmesi ve kategorize etmesine dayanan zeka çeşididir. Duygusal zeka ya da EQ (emotional quotient) terimi ilk defa 1964 yılında kullanılmıştır fakat günlük hayatımızda yer alışı 1995 yılında Daniel Goleman tarafından yazılan ‘’Duygusal Zeka’’ kitabı ile gerçekleşmiştir. EQ’nun yavaş yavaş anlaşılmasıyla zekanın sadece IQ’ya dayalı olmadığı ortaya çıkmıştır. EQ anlaşılmadan önce IQ ve zeka kavramları neredeyse birbirinin yerine kullanılıyordu, kavramlar iç içe geçmişti ama pratikte bunun tersini ispatlayan birçok örnek vardı. IQ’su çok yüksek olan insanların çoğu başarılı olamıyordu hatta IQ’su kendinden düşük insanlarca yönetiliyorlardı.
Hiç başarılı bir insana bakıp normal düzeyde bir zekaya sahip olduğunu fakat başka özellikleriyle toplumdan sıyrıldığını düşündünüz mü? Günlük hayatımızda mutlaka böyle örneklerle karşılaşmışızdır. Mesela iş yerinizdeki proje takımınızda ya da arkadaş grubunuzda bir sorunla karşılaştığınızda herkes şok olurken çözüm sunan o kişi… İşte insanlar arasındaki bu farkı oluşturan zeka, duygusal zekadır. İsterseniz duygusal zekanın fizyolojik olarak nasıl çalıştığına göz atalım.
Duygusal zeka merkezimiz amigdaladır. Amigdala, nöronların bademe benzer şekilde oluşturduğu beynin bölümüdür ve medial temporal lopta bulunmaktadır. IQ merkezi ise beyinde neo-frontal loptadır. Joseph Ledoux, bu iki zekanın birbiriyle ilişkisini incelemek için MRI kullanarak bir çalışmaya imza atmıştır. Bu çalışmada beyni uyararak zeka merkezlerini incelemiş ve buna bağlı olarak uyartının önce amigdalaya geldiğini ve amigdalanın neo-frontal loptan yaklaşık yüz kat daha hızlı yanıt verdiğini açıklamıştır. Sonuç olarak beynimiz düşünmekten önce hisseder. Bir olay karşısında önce duygular ortaya çıkar ve eğer bu duyguları kontrol edemezseniz onlar sizi kontrol eder. Günlük hayatımızda çokça yaşadığımız bir olayla zeka mekanizmasını örnekleyelim. Hararetli bir tartışma sırasında aklımıza gelmeyen şeyler belki birkaç saat sonra olayları tekrar düşündüğümüzde aklımıza gelir. Ah keşke bunu da söyleseydim, şöyle cevap verseydim diye düşünürüz. Bu durum tam olarak duygusal zekanın IQ’dan önce çalışmasından kaynaklanır. O sırada adrenalin hormonu etkisiyle yani amigdalanın vücudumuza yapmamızı söylediği şekilde düşünmeden hareket ederiz ama düşünmeyiz asıl düşünme süreci ise tartışmadan sonra başlar. İşte bu yüzden duyguları kontrol edebilme yeteneği çok önemlidir. Duygusal zekası yüksek insanlar duygularını kontrol altına almayı ve mantığını devreye sokmayı iyi becerirler. Bu yüzden kriz yönetme yetenekleri diğer insanlara kıyasla daha yüksektir. İşte bu yüzden iş yerindeki takım yöneticisi, takımda IQ’su kendinden yüksek olan insanlar olmasına karşın yöneticidir. İşte bu kontrol gücü sayesinde başhekim bir ameliyatta kriz durumunu anında yönetebilir.
Duygusal zekası yüksek olan insanların kriz anını yönetme, liderlik gibi belli başlı yeteneklerinden bahsetmiş olduk. İsterseniz bu özelliklere biraz daha ayrıntılı bakalım.
- Duygularınızı merak edersiniz, bunun hakkında düşünüp nasıl bir ruh halinde olduğunuzu anlamaya çalışırsınız.
- Aynı zamanda başkalarının duyguları hakkında da sağduyunuz vardır yani empati yeteneğiniz güçlüdür.
- Kendi duygularınızda yaptığınız analizler ve empati yaparak kazandığınız bakış açılarıyla iyi tavsiyeler verirsiniz.
- Sizin hakkınızdaki kötü eleştirilerden ders çıkarıp öğrenirsiniz.
- Uzun süreli planlarınız için motivasyonunuzu kaybetmeden devam edebilrsiniz.
- Kendinizi duygusal sabotajdan korursunuz
Daniel Goleman’ın kitabından ve duygusal zekanın öneminin anlaşılmasından sonra özellikle iş görüşmelerinde EQ’ya çok dikkat edilmektedir. Çünkü EQ’su yüksek olan insanlar, empati yetenekleri yüksek olduğundan takım çalışmalarında iyidir ve kriz yönetimi yapabilecek kapasitededir. Aynı zamanda lider olabilme potansiyeli bulunmaktadır.
Son olarak duygusal zekanızı ölçmek isterseniz Institute for Health and Human Potential tarafından hazırlanmış bir test bırakmak isterim:
KAYNAKÇA VE İLERİ ARAŞTIRMA İÇİN:
– The Brain and Emotional Intelligence: New Insights / Daniel Goleman 1st Digital Edition. Copyright 2011 by Daniel Goleman – All Rights Reserved Published by More Than Sound LLC Northampton MA Edited by Ajay Satpute Images by Tracy Lee : http://dln.jaipuria.ac.in:8080/jspui/bitstream/123456789/2355/1/The%20Brain%20and%20Emotional%20Intelligence%20New%20Insights%20by%20Daniel%20Goleman.pdf
-Primal Leadership by Daniel Goleman, Rıchard Boyatzıs and Annie McKee/2013: https://books.google.com.tr/books?hl=tr&lr=&id=ibQTAAAAQBAJ&oi=fnd&pg=PR7&dq=daniel+goleman+emotional+intelligence&ots=Ru1IBxNPtX&sig=-e4IjgLf5fPfdc6VWM9-JA8XuhQ&redir_esc=y#v=onepage&q=daniel%20goleman%20emotional%20intelligence&f=false
– Wikipedia ‘’Emotional İntelligence’’ : https://en.wikipedia.org/wiki/Emotional_intelligence