Trajediden Psikolojiye: Oidipus Kompleksi

Kral Oidipus, Sofokles tarafından yazılmış bir Atina trajedisidir ve M.Ö.429 civarında sahnelenmiştir.
Kompleksin ne olduğuna girmeden önce Kral Oidipus’un hikayesini kısaca özetleyelim:
Oidipus, Apollon tarafından lanetlenmiştir. Onun yazgısında babasını öldürüp annesiyle evlenmek
vardır. Bunu öğrenen annesi ve babası onu bebekken ayaklarından bağlatarak bir çobana verirler.
Çoban ona acır ve ölüme terk edemez. Çocukları olmayan bir kral ve kraliçeye verir. Oedipus onların
çocukları gibi büyür ama Delphoi tapınağı kahini bir gün ona yazgısındaki lanetten bahseder. O da
bunun gerçekleşmemesi için gerçek anne babası sandığı insanlardan kaçar, ama bu kaçışta gerçek
babasını kehanette de geçen üç yol ağzında öldürür.
Thebai’ye gelir. O zamanlar orada Sfenks adında bir canavar halka zor günler yaşatmaktadır. Sorduğu
bulmacaları bilemeyenleri acımasızca öldürüyordur. Oidipus Sfenksin karşısına çıkar. Lanetli olmasına
rağmen tanrı özelliklerine sahip durumdadır. Akıllı, güçlü, yenilmez vs. durumun yarattığı
özelliklerinden dolayı bu durumu kolayca alt edecektir. Bu olay üzerine Oedipus ünlenmiştir ve ülkeye
kral seçilmiştir. Laios ölmüş olduğu için dul kalan kraliçe İokaste ile evlenir. Yani farkında olmadan
annesiyle bir evlilik yapmış olur. Ama ikisi de bunun farkında değildir. Evlenip dört çocuk sahibi
olurlar.

Freud bu hikayeyi psikolojiye uyarlamıştır. O zaman gelelim Freud’un Oidipus kompleksine:
Mitolojide bu olay Oidipus büyüdükten sonra gerçekleşir; ancak Freud’a göre bu dürtüler, yine
kendisine ait olan psikoseksüel gelişim kuramının ‘‘Fallik’’ döneminde ortaya çıkar.[Fallik dönem
(fallus dönemi; cinsel organ dönemi), psikoseksüel gelişim evrelerinin üçüncüsüdür. 3.yaşın sonundan

6. ya da 7. yılın sonuna dek sürecek olan bu evrede, çocuklar cinsel organlarına, cinsel farklılıklara ve
   onların anlamlarına yönelir.]
   Erkek çocuk; anneyi ilk aşkı olarak görür, bilinçdışında da olsa ona sahip olmayı arzular. Bunun
   sonucunda anneye yoğun ilgi ve sevgi gösteren çocuk, babasından nefret eder. Babasını ortadan
   kaldırma isteği içinde olduğundan, sürekli olarak onu dışlar. Cinselliğinin farkına henüz varmaya
   başlayan çocuk, karşılaştığı herkesin kendisininkine benzer bir genital yapıya sahip olduğunu düşünür.
   İlk yanılgısı budur, ancak çabucak farkına varamaz.
   Yani Freud’a göre de erkek bebek, seks içgüdüsü olarak anneye yöneliyor. 1.5 yaşlarında “üst beyin”
   kurulmaya başladığında, bebek bunun yasak olduğunu anlıyor. Böylece “seks içgüdüsü” suçluluk
   iplerine bağlı kalıyor.
   Özetle bu durum erkek çocuğun annesine karşı duyduğu bilinçsiz yakınlık nedeniyle babasını
   kıskanması ve bununla ilgili ruhsal bozukluklar kompleksine verilen isimdir.

Nasıl teşhis edilir? Önce hastanın kendisi ve yakınları ile görüşülür.
Hastalık öyküsü: Hastanın yaşadığı problemler, hisleri, belirtiler, belirtilerin sıklığı ve şiddeti, varsa
daha önceden geçirdiği hastalıklar ve kullandığı ilaçlar hakkında bilgi alınır.
SCL-90 Psikolojik Belirti Tarama Testi: Kişinin olası ruhsal problemlerini saptamak için kullanılan anket
formunda bir testtir.
Beck Anksiyete Ölçeği: Kişinin kaygı düzeyini ölçmek için kullanılır.

Bu kompleks zaman içerisinde kaybolmaktadır. Tedavisinde her iki ebeveynden de gelecek olan sevgi
oldukça önemli yer tutmaktadır.
Bu kompleks pek çok alanda örneklendirilebilir. Geniş bir kullanım alanı vardır. Sanatta bilimde
felsefede pek çok örneğini görebiliriz.

Sanatta Oidipus Kompleksi:
Birçok sanatçı da kendini gösterdiği için kompleksi sanat alanında da ele alabiliriz. Örneğin bir şair
kendinden önce gelen ve büyük başarılara imza atmış bir şairi şiir yazma alanında kendi “baba”sı gibi
görebilir. Bu şekilde bir bakış açısı ile sürekli ondan daha iyi olma ve onun yerine geçme arzusu baş
gösterebilir. Aynı durum bir müzisyen veya ressam için de geçerli olabilir. Sanat ilerlemesi geriye
dönüşlerin anlaşılırlığı ile yapılan birikimsel bir dizidir. Bu birikimler içerisinde farkında olunmayan
hatta bazen hayranlıkla beraber seyreden bir Oidipus kompleksi baş gösterebilir.

Kaynakça:
https://t24.com.tr/k24/yazi/onlenemez-bir-cinayetin-anatomisi-kral-oidipus,3283
https://tr.wikipedia.org/wiki/Oidipus_kompleksi
https://psikoofis.com/icerik/freudun-oidipus-kompleksi
https://tr.wikipedia.org/wiki/Fallik_d%C3%B6nem
https://www.beliv.com.tr/oedipus-kompleksi/