4. Koğuşun Mirası: Kaptan Charles Martell

“İlk hasta” olmak sizce nasıl bir duygu? Kimsede teşhis edilmemiş bir hastalığın ilk vakası olmak… Bu hastalara, tarihsel yapının ötesinde kaynakları olmayan öznelerdir diyebilir miyiz?  Şüphesiz bu hastalar daha çok tanınmayı hak ediyorlar. Amerika’da hiperparatiroidizm teşhisi konulan ilk hasta olan Kaptan Charles Martell de bu hastalardan biri. Gelin, Kaptan Martell’i birlikte tanıyalım.

1918 yılında Amerika Birleşik Devleti Deniz Kuvvetlerine kaptan olarak katılan Charles Martell, 22 yaşında ve 1.80 boyundaydı. Ocak 1926’da New York City Bellevue Hastanesi’nden Dr. Eugene DuBois’e gittiğinde ise boyu yaklaşık 18 cm kısalmıştı. Ayrıca boynu genişlemişti ve göğsü fıçı şeklindeydi. Bacakları deforme olmuş gibi görünüyordu. Birden çok kırık ve yaygın ağrı öyküsü vardı. Dr. DuBois, Martell’i belirsiz tıbbi durumları araştırmak için James Howard Means tarafından kurulan Boston Massachusetts General Hastanesi’ndeki 4. Koğuşa sevk etti. Koğuştaki doktorlar Charles ile ilgili her şeyi dikkatle analiz ettiler. Hasta bakımına yönelik bu metodik yaklaşım yeniydi. James Howard Means’in 1958’de yayınladığı “4. Koğuş” isimli kitabında, hastanedeki hastalar üzerinde bilimsel gözlemler yapan doktorların, büyük ölçüde o zamanın bir ürünü olduğunu belirtmişti. Artık doktorlar sadece semptomları tedavi etmiyorlardı; altta yatan nedenleri de araştırıyorlardı. Koğuşta yapılan önceki bir keşif, doktorların Martell’in hastalığını teşhis etmesine yardımcı oldu. 4. Koğuşun kurucu ortağı Joseph Aup, kurşun zehirlenmesi üzerine yaptığı bir araştırmada; paratiroid hormonunun kemiğe emilen kurşunu çıkarabildiğini, ancak hormonun çok fazlasının, hastanın kanındaki kalsiyum seviyesinin de çok yükselmesine neden olacak kadar kemikten kana kalsiyum attığını keşfetti. Kaptan Martell’de de durum böyleydi. Bu yüzden doktorları, aşırı paratiroid hormonunun kemiklerini aşındırarak küçülmesine neden olduğu sonucuna vardı.

Paratiroid Hormonu

Paratiroid Hormonu (PTH), paratiroid bezleri tarafından üretilen kalsiotrofik bir hormondur. PTH, hem kemik oluşumunu hem de kemik erimesini uyarma kapasitesi nedeniyle iskelet gelişimi ve doğum sonrası iskelet oluşmasının kritik bir düzenleyicisidir. PTH’ın kemik katabolik aktivitesi, birincil ve ikincil hiperparatiroidizmde olduğu gibi, hormon aşırı miktarlarda ve sürekli bir şekilde üretildiğinde veya infüze edildiğinde en belirgindir. Bu koşullarda PTH, kemik erimesini ve daha az ölçüde kemik oluşumunu uyararak net kemik kaybına yol açar.

Paratiroid bezleri
Paratiroid bezleri
Kaynak:
Shutterstock.com

Hastane arşivlerine göre Kaptan Charles Martell, Amerika’da hiperparatiroidizm teşhisi konulan ilk kayıtlı hasta oldu. Uzun yıllar boyunca iskeletin demineralizasyonu sonucu sakat kalan kaptanın vakası, hastalığın birçok özelliğini ve tedavisini grafiksel olarak gösterdi.

Kaptan Martell'in hastalıktan önceki ve sonraki görünümü
Kaptan Martell’in hastalıktan önceki (soldaki) ve sonraki (sağdaki) görünümü
Kaynak:
http://www.endocrinesurgery.net.au/parathyroid-history/

Bir cerrah, kaptanın paratiroid bezlerinin aşırı aktif olmasına neden olabilecek bir tümör arayışı içinde onu ameliyat etti. Ancak hiçbir sonuca ulaşamadı. Durumu gittikçe kötüleşen kaptana yapılan diğer ameliyatlarda da tümör bulunamadı. 1932’de yedinci operasyon sırasında Martell’in göğsünün derinliklerinde Dr. Edward Churchill tarafından 3 cm’lik bir tümör bulundu. Sonuç olarak, Martell’in mediastinel ektopik paratiroid adenomuna sahip olduğu, Massachusetts General Hastanesi’nde bulunmuş oldu. Ancak Kaptan Martell, tümör çıkarıldıktan sonra hipokalsemiye bağlı laringeal spazm, renal kalküllere bağlı komplikasyonlar ve üreteral obstrüksiyonlar sonucunda 6 hafta sonra öldü.

Kaptan Martell’in vakası, Amerikan hiperparatiroidizmin en önemli vakalarından biriydi. Onun vakasından elde edilen bilgiler, hiperparatiroidizmin tedavisine ışık tuttu. Daha sonraki zamanlarda Mallinckrodt Genel Klinik Araştırma Merkezi olarak adlandırılan 4. Koğuş, o kadar gelişti ki Ulusal Sağlık Enstitüleri, ülke çapında klinik araştırma merkezleri oluşturmak için burayı bir model olarak kullandı. Teşhis yöntemleri Martell’den bu yana büyük ölçüde değişmiş olsa da Massachusetts General Hastanesi Tıp Departmanı eski başkanı John Potts’a göre: “O günlerde 4. Koğuşta sonuçlanan şeyler zamanın sınavını geçti.” Kaptan Charles Martell, 4. Koğuşun tıp tarihine bıraktığı bir mirastı.  

Kaynaklar

  • Bauer W, Federman DD. Hyperparathyroidism epitomized: the case of Captain Charles E. Martell. Metabolism 1962; 11: 21–9.
  • Schlich T. The origins of organ transplantation: surgery and laboratory science, 1880s–1930s Rochester (NY): The University of Rochester Press; 2010: 53–64. 
  • Spencer SM. That fantastic gland, the thyroid. Saturday Evening Post 1948. Apr. 10.

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5135504/

  • Lal G, Clark OH. Thyroid, parathyroid, and adrenal. In: Brunicardi FC, Anderson DK, Billiar TR, Dunn DL, Hunter JG, Matthews JB, et al. Schwartz’s Principles of Surgery. 10th ed. NewYork: McGraw Hill; 2015. pp.1522-96.
  • Schlagenhaufer F. Zwei falle von parathyroideatumoren. Wien Klin Wochenschr 1915; 28: 1362.
  • Hanson AM. An elementary chemical study of the parathyroid galnds of cattle. Mil surgeon 1923; 52: 280-4.
  • Colip JP. Extraction of a parathyroid hormone which will prevent or control parathyroid tetany and which regulates the levels of blood calcium. J Biol Chem 1925; 63: 395-438.
  • Lew JI, Solorzano CC. Surgical management of primary hyperparathyroidism: state of the art. Surg Clin North Am 2009; 89: 1205-25.

https://jag.journalagent.com/sislietfaltip/pdfs/SETB_50_3_171_180.pdf

  • Wein MN, Kronenberg HM. Regulation of bone remodeling by parathyroid hormone. Cold Spring Harb Perspect Med. 2018;8(8):a031237.
  • Iida-Klein A, et al. Short-term continuous infusion of human parathyroid hormone 1-34 fragment is catabolic with decreased trabecular connectivity density accompanied by hypercalcemia in C57BL/J6 mice. J Endocrinol. 2005;186(3):549–557.
  • Bilezikian JP. Primary hyperparathyroidism. J Clin Endocrinol Metab. 2018;103(11):3993–4004.
  • Potts J. Chapter 13. In: Avioli LV, Krane S, eds. Metabolic Bone Diseases. San Diego, CA: Academic Press; 1998:411–442.
  • Uzawa T, Hori M, Ejiri S, Ozawa H. Comparison of the effects of intermittent and continuous administration of human parathyroid hormone(1-34) on rat bone. Bone. 1995;16(4):477–484.

https://www.jci.org/articles/view/133473

Merve Kayı

Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencisi

2 thoughts on “4. Koğuşun Mirası: Kaptan Charles Martell

  • 21 Mayıs 2021 tarihinde, saat 17:43
    Permalink

    Merve öncelikle eline ve kalemine sağlık; çok güzel ve çok akıcı bir yazı olmuş. Tamamını büyük bir zevkle okudum. Hatta yazını okurken çoğu yerde sanki karşımda birisi bana anlatıyormuş gibi hissettim. Tebrikler…

    Yanıtla
    • 22 Mayıs 2021 tarihinde, saat 12:46
      Permalink

      Güzel yorumun için çok teşekkür ederim :))

      Yanıtla

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.