ANTİDEPRESANLARIN TEDAVİDE YERİ VE GERÇEK YAN ETKİLERİ

Klinik olarak tanımı ilk kez 1950’lerde yapılan ve 1980’lerin sonuna doğru tüm dünyada yaygınlaşan Antidepresan, başta “Majör Depresif Bozukluk” ve “Anksiyete Bozuklukları” gibi psikiyatrik bozuklukları tedavi edebilmek ya da en azından semptomlarını hafifletmek için tercih edilen bir ilaç grubudur. Antidepresan kullanımıyla, mod ve davranışta değişikliğe sebep olduğu düşünülen nörotransmitterlerin oransızlığı düzeltilmesi amaçlanır.

Amerikan Psikiyatri Birliği’nin açıklamasına göre Antidepresan, depresyonu tedavi etmek için çoğu psikiyatristin başvurduğu ilk seçenektir. Dünyada bu kadar yaygınlaşan bir ilaç grubuna karşıt görüşler belirten ve kullanımını katiyen reddeden bir kesim muhakkak ki mevcut. Bu iki kesim arasındaki görüş farklılığı o kadar iki ayrı noktada ki, bir kesim antidepresanların hayat kurtarıcı olduğunu savunurken, diğer kesim tedaviye hiçbir katkısı olmadığını hatta bağımlılık yaptığını savunur.

Peki hangi tarafı dinlemeliyiz? Eğer psikiyatrik bir sorunla karşı karşıyaysak antidepresanları kullanmalıyı mıyız? Yoksa antidepresanları rafa kaldırıp başka yöntemler mi bulmalıyız? Eğer kullanacaksak Antidepresanların yan etkileri gerçekten de nedir? Antidepresanların getirisinden çok götürüsü mü var ?İntihara sürükler mi?

Bu soruların cevabını bulmaya çalışırken internette fazlaca yalan yanlış bilginin olduğunu da fark ettim. Bu yüzden doğru bilgileri ve karşıt görüşleri en doğru şekilde bulup , harmanlayıp size sunmaya karar verdim. Şimdiden iyi okumalar 🙂

Antidepresan Nedir? Niçin Kullanılır?

Antidepresan, beyindeki nörotransmitterlerin kimyasal dengesizliğini düzelterek depresif bozuklukların semptomlarını hafifleten bir ilaç grubudur. Beyindeki kimyasal dengesizlikler ruh hali ve davranış değişikliğine sebep olabilir.


Antidepresanlar, depresyon, genel anksiyete bozukluğu, obsesif kompülsif bozukluk, manik-depresif bozukluk, majör-depresif bozukluk, diyabetik periferal nöropatik ağrı, nöropatik ağrı, sosyal anksiyete bozukluğu, postravmatik stres bozukluğunu tedavi için kullanılır.


Antidepresanlar aynı zamanda endikasyon dışı da kullanılır. Antidepresanların endikasyon dışı hangi bozukluklarda kullanıldığını açıklamadan önce endikasyon dışı ilaç kullanımını açıklamam gerekiyor.

Endikasyon dışı ilaç kullanımı, ilacın, ruhsatında belirtilen kullanım alanları ve/veya kullanım şartları (doz, süre gibi) dışında kullanılmasıdır.

https://dergipark.org.tr/download/article-file/315255

Antidepresanların Endikasyon dışı kullanıldığı alanlar, fibromiyalji, kurdeşen, ateş basması, kaşıntı, premenstrüel semptomlar, bulimia nervoza ve Tourette Sendromu’dur.

Antidepresan Çalışma Mekanizması

Antidepresanların tam olarak nasıl çalıştığı hala bilinmese de, beyindeki nörotransmitterlerin seviyesini yükselterek çalıştığı düşünülüyor. Antidepresanların nörotransmitterlerin seviyesini nasıl yükselttiği birkaç teoriyle açıklansa da, en yaygın, en kabul gören teoriyi size açıklayayım.

sinir hücresi arasındaki iletişim nörotransmitterlerle sağlanır. Nörotransmitterler salınan ve alınan sinir hücrelerinin veziküllerinde bulunur. Alıcı sinir hücreleri, nörotransmitterleri almazsa, nörotransmitterleri serbest bırakan sinir hücreleri tarafından geri alınır. Bu süreç “Geri Alım” olarak adlandırılır. Depresyona spesifik olan nörotransmitterler “Serotonin, Dopamin, Norepinefrin”dir.

Antidepresan Tipleri Ve Spesifik Yan Etkileri

Çoğu antidepresan tipi, dopamin, serotonin, norepinefrin nörotransmitterlerine etki ederek semptomları hafifletir. Fakat antidepresan tiplerinin nörotransmitterlere etki şekli birbirinden oldukça farklıdır.


Dünyada en yaygın kullanılan antidepresanlar, “Trisiklik Antidepresanlar”, “Seçici Serotonin Geri-alım İnhibitörleri (SSRI)” ve “Seçici Serotonin Noradrenalin Geri-alım İnhibitörleri (SSNRI)”dir.


Trisiklik antidepresanlar en eski antidepresan tipidir ve bu yüzden 1. nesil antidepresan olarak adlandırılır. SSRI ve SNRI ise 2. nesil antidepresanlardır. Bunların dışında “Monoamin Oksidaz İnhibitörleri” de antidepresan tipleri arasındadır.

1. Trisiklik Antidepresanlar
Kimyasal yapısında üç halka bulunduğu için “Trisiklik Antidepresanlar” olarak adlandırılan bu ilaç grubu ise, fibromiyalji, anksiyete ve kronik ağrıları tedavi etmek için kullanılır.
Trisiklik Antidepresanların yan etkilerinin arasında,
I. Epilepsi,
II. Insomnia,
III. Anksiyete,
IV. Aritmi,
V. Hipertansiyon,
VI. Mide bulantısı ve kusma,
VII. Kilo kaybı,
VIII. Kabızlık,
IX. Göz basıncının yükselmesi,
X. İdrar retansiyonu vardır.

2.SSRI ve SNRI
Doktorların en çok tercih ettiği antidepresan olan SSRI depresyonda etkili olduğu kadar, diğer antidepresanlara oranla çok daha yan etkiye sahiptir. SSRI, serotoninin geri alımını inhibe eder ve böylece ruh halinde stabiliteyi sağlar. SNRI ise, beyinde ruh halini stabil olmasında kilit rol oynayan nörotransmitterler olan “Norepinefrin” ve “Serotonin” seviyesini yükseltir.SNRI’nın depresyonu tedavi etmesinin yanı sıra, hiperaktivitede de etkili olduğu bilinmektedir.

SSRI ve SNRI ilaç gruplarının olası yan etkileri ise:

I. Hipoglisemi
II. Sodyum düşüklüğü
III. Mide bulantısı
IV. Kaşıntı
V. Ağız kuruluğu
VI. Diyare veya Kabızlık
VII. Kilo Kaybı
VIII. Terleme
IX. Titreme
X. Insomnia
XI. Baş ağrısı
XII. Anksiyete

3. Monoamin Oksidaz İnhibitörler
SSRI ve SNRI tipi antidepresanlardan önce kullanılan “Monoamin Oksidaz İnhibitörleri” ise, beyindeki serotonini parçalayan monoamin oksidaz enzimini inhibe eder ve böylece serotoninin parçalanmasının önler ve sirküle olan serotonin seviyesinin yüksek kalmasını sağlar.
Monoamin Oksidaz İnhibitörlerinin yan etkileri ise şunlardır:
I. Bulanık Görme
II. Ödem
III. Epilepsi
IV. Diyare, mide bulantısı, kabızlık
V. Insomnia
VI. Baş ağrısı
VII. Anksiyete
VIII. Aritmi
IX. Hipertansiyon
X. Baş dönmesi

Antidepresan Seçimi Nasıl Yapılır? Hangi Faktörler Göz Önüne Alınmalıdır?

Bir doktor hastayı tedavi ederken antidepresan kullanımını uygun gördüğü zaman göz önünde bulundurduğu birtakım faktörler vardır. Bu faktörlerin hepsi hastanın kimliğini ortaya çıkaran ve hastanın en iy şekilde tedavi olmasını sağlayan faktörlerdir. Bu faktörler değerlendirilip ilaç tedavisine başlandığında, her zaman aynı ilaca devam edilecek diye bir kaide yoktur. Bazen bir hasta için doğru ilacı bulmak zaman alabilir ve hasta birkaç kere ilacının değiştirmek zorunda kalabilir.
Peki nedir göz önüne alınan faktörler?
i. Hastanın geçirdiği depresyonun semptomları
ii. Antidepresanların olası yan etkileri
iii. Kullanılacak ilacın/ilaçların yakın akrabada nasıl etkiler bıraktığı
iv. Antidepresanların diğer ilaçlarla etkileşimi
v. Hamilelik ve Emzirme
vi. Olası diğer sağlık sorunları
vii. Maddi durum

Antidepresan Tedavide Ne Kadar Etkili?

The Lancet Journal

2018 yılının şubat ayında “Lancet” dergisi antidepresanlarla ilgili bir çalışma yayınladı. Çalışma antidepresanların ne kadar etkili olduğunu sorguluyordu ve bu çalışmaya göre bir ilacın etkili olarak kabul edilmesi için semptomların en az %50 oranında azaltması gerektiği kabul edildi ve çalışmada antidepresanlar depresyonun semptomlarını hafifletmekte plasebo ilaçlara oranla daha etkili olduğu tespit edildi.


Bu çalışmada aynı zamanda antidepresanlar arasındaki etkililik oranları da kıyaslandı ve her ilacın aynı oranda etkili olmadığı, bazı ilaçların etkisinin daha yüksek olduğu tespit edildi.

Antidepresanın Etkisini Görebilmek İçin Ne Kadar Süre Kullanmak Gerekir?

Antidepresanı ne kadar kullanılması gerektiği kişinin hangi psikiyatrik bozukluktan veya hastalıktan tedavi edildiğine bağlıdır.


Eğer depresyon için antidepresan kullanan biri iseniz, antidepresanın olumlu etkilerini görmeniz 2 ile 4 hafta arasında değişir ve 6-8 hafta sonrasında ise antidepresanın tam olarak etkisini hissedersiniz.


Eğer anksiyete için antidepresan kullanan biriyseniz, antidepresanın etkisini göstermesi daha uzun bir süre alacaktır.4-6 hafta sonrasında kendinizi daha iyi hissetmeye başlarsınız. Antidepresanın tam etkisini hissetmeniz ise 12 haftayı bulan bir süreç.

Antidepresan ve İntihar

Antidepresanların şiddete ve intihara yönelime sebep olup olmadığı hep tartışma konusu olmuştur. Antidepresan kullanıp intihar eden birkaç kişinin haberleri tüm dünyada yayılmaya başladığı zaman, ilaç şirketlerinin gerçeği herkesten sakladığı iddia edildi. Fakat 2004 yılına gelene kadar görüyoruzki, çocuklara ve ergenlere yazılan antidepresan sayısı oldukça yüksek. 2004 yılında ise FDA’nın kara kutu uyarısı üzerine ergenlere ve çocuklara verilen antidepresan sayısı oldukça azalmaya başlıyor. Bir ilaçta kara kutu uyarısının olması, o ilacın çocuk ve ergenlerde intihara ve şiddete yönelime sebebiyet verebileceğinin göstergesidir.


İngiliz İlaç ve Sağlık Ürünleri Düzenlemesi Dairesi’nin, birtakım antidepresanların 18 yaş altındakiler için hayati tehlike oluşturduğunu belirtmesi üzerine American College of Neuropsychopharmacology, antidepresanların yan etkilerine rağmen, kullanılmadığında daha büyük sorunlara yol açacağını belirtti.


FDA antidepresanların ergenlerde intihar eğilimini artırabileceğini belirtirken, ilacın çocuklarda ve ergenlerde dikkatli kullanılması gerektiğini söylüyor.


Bazı uzmanlara göre ise, intihar eğiliminin ilaç veya ilacın etkisini göstermesi için geçen zaman veya tanısı konmamış bipolar bozukluktan kaynaklabileceğidir.

KAYNAKLAR:

  1. https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-81-322-2803-5_26
  2. https://www.medicalnewstoday.com/kc/antidepressants-work-248320
  3. https://www.rxlist.com/antidepressants/drugs-condition.htm
  4. https://dergipark.org.tr/download/article-file/315255
  5. https://www.nhs.uk/conditions/antidepressants/
  6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK361016/
  7. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/depression/in-depth/antidepressants/art-20046273
  8. https://www.nps.org.au/consumers/antidepressant-medicines-explained#which-antidepressant?
  9. https://www.nps.org.au/consumers/antidepressant-medicines-explained#how-long-will-i-need-to-take-antidepressants?
  10. https://time.com/5169013/antidepressants-more-effective-placebo-treating-depression/
  11. https://www.health.harvard.edu/newsletter_article/Antidepressants_and_suicide
  12. https://www.e-psikiyatri.com/antidepresanlar-intihari-tetikliyor-mu

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.