Mona Lisa Tablosunun Ardındaki Tıbbi Gerçek

Tarihteki en ünlü tablolardan biri olan Lisa Gherardini’nin portresi “Mona Lisa”, gizemli havasıyla pek çok esere konu olmuştur. Peki bu tablo üzerine bilimsel makaleler yazıldığını biliyor muydunuz?

Mona Lisa, La Gioconda ya da La Joconde, İtalyan sanatçı Leonardo Da Vinci tarafından yapılmış bir tablodur. Bu eser “Dünyada en çok bilinen, en çok ziyaret edilen, hakkında en çok yazılmış, en çok parodisi yapılmış eser” olarak tanımlanır. (1)

2003 yılında The Israel Medical Association Journal‘da çıkan “Xanthelasma and lipoma in Leonardo da Vinci’s Mona Lisa” ve 2013 yılında JAMA Psychiatry‘de çıkan “Leonardo da Vinci’s Mona Lisa.” isimli makalelerden sonra esas olarak 2018 yılında Mayo Clinic Proc.‘de çıkan “The Mona Lisa Decrypted: Allure of an Imperfected Reality” isimli makaleyle, Mona Lisa tablosu üzerinden Lisa Gherardini hakkında yapılan tıbbi çıkarımlar popülarite kazanmaya başladı.

İlk olarak 2003 yılında yayımlanan makalede Dequeker J ve ark. tablonun detaylı bir şekilde çizimi sayesinde lipid hastalığı olabileceğini gösteren potansiyel kutanöz anomaliteler tespit ettiler. Sol üst gözkapağının iç tarafındaki deri lezyonları Xanthalesma ile; sağ eldeki ödem, subkutanöz lipoma şüphesiyle uyumluydu.

Bu veriler, hiperlipidemi ve iskemik kalp hastalığı arasında bir bağlantı kurmalarını sağladı ve Gherardini’nin bu sebeple ölmüş olabileceğini düşündüler. Bunun yanı sıra Lisa Gherardini’nin ilginç gülümsemesinin Bell’s Palsy iyileşmesi sonrasındaki bir kalıntı olabileceği çıkarımında bulundular.

Mona Lisa tablosunda deri renginin sarımtırak olması hipotiroidizmde gözlemlenen, karaciğerde karotenin Vitamin A’ya çevrilmesinin bozulmasıyla oluşan bir görüntüdür. Bunun sebebi serum karotenin Stratum corneum’da fazla depolanmasıdır. (2)

Keele KD, “The genesis of Mona Lisa” isimli makalesinde, Gherardini’nin şişkin boynundan ötürü guatr olabileceğini söylemiştir. Mona Lisa’nın çizildiği dönemde ortaya konan birçok tablodaki kişiler guatr ile uyumlu olarak resmedildiği için yazar bu teoriyi savunmaktadır. (4) Yakın zamanda yapılmış bir araştırmaya göre doğu İtalya’da guatr prevalansı günümüzde yetişkinlerde %59.8 olduğu için bu teorinin mümkün olabileceği göz önünde bulundurulmalıdır. (5)

Yukarıda bahsettiğim hastalıklar haricinde başka makalelerde de birkaç hastalıktan şüphelenilerek tartışılmış, eğer konu ilginizi çektiyse özet niteliğindeki “The Mona Lisa Decrypted: Allure of an Imperfect Reality” isimli makaleyi buradan okuyabilirsiniz, bu makalenin kaynakça bölümünden diğer makalelere de ulaşabilirsiniz:
https://www.mayoclinicproceedings.org/article/S0025-6196(18)30579-2/fulltext

Gelecek ay görüşmek üzere, bilimle kalın!

KAYNAKÇA:

1. Lichfield, John (1 April 2005). “The Moving of the Mona Lisa”. The Independent. Archived from the original on 9 November 2016.
2. Dequeker J, Muls E, Leenders K. Xanthelasma and lipoma in Leonardo da Vinci’s Mona Lisa. Isr Med Assoc J. 2004;6(8):505-506
3. The Mona Lisa Decrypted: Allure of an Imperfect Reality. Mehra, Mandeep R.Campbell, Hilary R. et al.Mayo Clinic Proceedings, Volume 93, Issue 9, 1325 – 1327
4. Keele KD. The genesis of Mona Lisa. J Hist Med Allied Sci. 1959;14(2):135-159.
5. Aghini-Lombardi F, Antonangeli L, Martino E, et al. The spectrum of thyroid disorders in an iodine-deficient community: the Pescopagano survey. J Clin Endocrinol Metab. 1999;84(2): 561-566