KEMOTERAPİNİN KEŞFİNE DAİR: JANE COOKE WRIGHT
Jane Cooke Wright, 20 Kasım 1919 tarihinde Amerika’da doğmuştur. Öncü bir kanser araştırmacısı ve kemoterapiye katkı sağlamış bir hekimdir. Wright, potansiyel ilaçların kanser hücreleri üzerindeki etkilerini test etmek için laboratuvar fareleri yerine insan doku kültürünü kullanma tekniğini geliştirmesiyle tanınır. Ayrıca meme kanseri ve cilt kanserini tedavi etmek için metotreksat ilacının kullanımına da öncülük etmiştir.
Jane Wright ve kız kardeşi Barbara Wright Pierce
Wright’ın annesi öğretmen Corinne Cooke’dur. Babası ise Doktor Louis Tompkins Wright’tır. Jane’in ailesinin tıp alanında güçlü başarı hikayeleri vardır. Babası Dr. Louis, Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden doktorluk derecesi almış ve New York City’deki bir devlet hastanesinde çalışmış ilk Afrikalı doktordur. Babası Harlem Hastanesi’nde çalıştığı 30 yılda Harlem Hastanesi Kanser Araştırma Vakfı’nı kurmuş ve yönetmiştir. Jane Wright ve kız kardeşi Barbara Wright Pierce de mesleki hayatlarında babalarının ve büyükbabalarının ayak izlerini takip ederek hem cinsiyet hem de ırksal ön yargıların üstesinden gelmiş, o dönemlerdeki tabuları yıkarak mesleklerinde başarılı olmuşlardır.
Peki Jane’in hikayesi nasıl başladı? Dilerseniz kemoterapinin gelişimine öncülük etmiş bu bilim insanın hayat hikayesine daha yakından göz atalım.
Jane, başlangıçta sanat alanında bir derece yapmak istemiştir. Bu yüzden Smith Koleji’ne gitmiştir. Smith Koleji’ndeki eğitiminin ardından babasının kılavuzluğuyla, New York Tıp Fakültesi’nde, tam burslu olarak tıp eğitimine başlamıştır. 1945’te sınıf birincisi olarak onur ödülü ile mezun olmuştur. Tıp fakültesinden mezun olduktan sonra Dr. Wright, Bellevue Hastanesi’nde bir yıl staj yapmıştır. 1947 yılında Avukat David D. Jones Jr. ile evlenmiştir. 1949’da ise Harlem Hastanesi’nde baş asistan olarak cerrahi ihtisasını tamamlamıştır. Sonrasında babasının kurduğu Harlem Hastanesi Kanser Araştırma Merkezi’ndeki araştırmalara katılmıştır. Araştırma Enstitüsü’nde geçirdiği süre boyunca, Jane ve babası kemoterapötik ajanlarla ilgili çalışmalar yapmışlardır. O dönemlerde, kemoterapi yeni bir tedavi yöntemi olmasından dolayı iyi bilinen veya iyi uygulanan bir kaynak olarak görülmemekteydi. Ancak Jane ve babası Louis kemoterapiyi kanser tedavisi için önemli bir basamak olarak görmekteydiler. Onlar kemoterapi tedavisini herkes için daha erişilebilir kılmayı amaçlamış ve nitekim bu konuda da başarılı olmuşlardır.
Folik asit antagonistleri, hücrelerin belirli amino asitleri üretmesi için gerekli bir koenzim olan folik asiti bloke eder. Böylece hücreler yeni DNA ve RNA zincirleri oluşturamaz veya mitozu tetikleyecek proteinleri üretemezler. Kanserli dokularda kontrolsüz hücre bölünmeleri gerçekleştiği için tedavide bu kontrolsüzlüğü durdurmak çok önemlidir. Jane ve babası tarafından üzerinde çalışılan folik asit antagonistleri kanser üzerine yapılan en önemli çalışmalardan biridir. Antifolatlar; Lösemi, Hodgkin hastalığı, Lenfosarkom, Melanom, Meme kanseri ve Prostat kanseri gibi kanser türlerinde tedavide kullanılan etkili ilaçlardır. Dr. Jane, Antifolat ilaç grubunda yer alan ve tedavide sıklıkla kullanılan Metotreksat’ın kanser hastalığına karşı etkili bir ilaç olduğunu kanıtlamıştır. Bu keşif ile kemoterapiyi denenmemiş, deneysel varsayımsal bir tedavi alanından test edilmiş, etkinliği kanıtlanmış kanser terapötikleri alanına taşımıştır.
Günümüzde Metotreksat ilacı birçok kanser türünü tedavi etmek için kullanılan başlıca kemoterapi ilaçlarından biridir ve modern kemoterapinin temelini oluşturmuştur.
Wright kemoterapötiklerde kombinatoryal çalışmalara öncülük ederek, yalnızca birden fazla ilacın uygulanmasına değil, kemoterapinin etkinliğini artırmak ve yan etkileri en aza indirmek için sıralı ve dozaj varyasyonlarına odaklanmıştır. Cilt kanseri hastalarının yaşam sürelerini on yıla kadar artıran bir kemoterapi protokolü geliştirmiştir. Ayrıca karaciğer ve dalakta bulunan tümörlerde etkili ilaçların hastaya uygulanması amacıyla yeni bir kateter girişim yöntemi kullanmıştır.
Jane Cooke Wright, kariyeri boyunca kanser kemoterapötikleri üzerine 100’den fazla makale yayınlamış ve Journal of the National Medical Association’ın yayın kurulunda görev yapmıştır. 1964’te, Amerikan Klinik Onkoloji Derneği’nin kurulmasına öncülük eden yedi doktor arasındaki tek kadındır ve 1971’de New York Kanser Derneği’nin başkanlığına seçilmiştir.
Dr. Jane, 19 Şubat 2013 tarihinde aramızdan ayrılmıştır. Geride bıraktığı en büyük mirası birçok insanın hayatına dokunan, onlara umut olan kemoterapiye dair yaptığı keşiflerdir.
KAYNAKLAR:
Jane C. Wright – Jane C. Wright. Alındığı yer:
https://tr.qaz.wiki/wiki/Jane_C._Wright
CANCER CHEMOTHERAPY: PAST, PRESENT AND FUTURE. Alındığı yer:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2609825/pdf/jnma00464-0023.pdf
Dr. Jane Cooke Wright. Alındığı yer:
https://cfmedicine.nlm.nih.gov/physicians/biography_336.html
Mustard grubu kimyasal savaş ajanları ve klinik etkileri. Alındığı yer:
https://dergipark.org.tr/tr/pub/sagakaderg/issue/46723/586005
