Yüksek Kan Kolesterolüne Yeni Bir Çözüm: Bağırsak Bakterileri
Kolesterol tüm hayvan hücrelerinin yapısal komponenti olması; steroid hormonları, D vitamini ve safra asidinin de prekürsör maddesi olması nedeniyle insan vücudu için anahtar bir moleküldür.
Mikrobiyota ise son yıllarda hakkında çok sayıda çalışmanın yapıldığı, gastrointestinal kanaldaki bakteri, virüs, mantar, protozoa gibi mikroorganizmaların oluşturduğu bir ekosistemdir. Gastrointestinal sistemi tabi olarak etkilemesinin yanı sıra diğer vücut sistemleriyle de ilişki içinde olmasıyla çokça ilgi çekiyor. Yapılan son araştırmalardan biri ise kolesterol metabolizması ile ilgili.
Broad Institute ve Harvard Üniversitesinden bilim insanları, bağırsaklarda kişinin kandaki düzeylerini değiştirebilecek ölçüde kolesterol metabolize eden bir grup bakteri keşfettiler. “Cell Host and Microbe” dergisinde 15 Haziran 2020 tarihinde yayımlanan makaleye göre bu bakteri türlerine sahip bireylerin kan kolesterol düzeyleri, sahip olmayanlara göre daha düşük. Bu durum aynı zamanda bazı kişilerin daha çok kolesterol tüketmesine rağmen bundan daha az etkilenmesinin nedenini de açıklıyor. Bu keşif, yüksek kolesterol seviyelerine sahip ve bu nedenle kardiyovasküler hastalık riski taşıyan kişilere yeni bir tedavi seçeneği sunması açısından da önem arz ediyor.
Araştırmaya göre bu bakteriler kolesterolü, daha az absorbe edilen “Koprostenol” adındaki başka bir bileşiğe dönüştürüyor. Bu şekilde fazla kolesterol vücuda alınmamış oluyor. Aslına bakılırsa bakterilerin bu davranışı 1900 lerin başından beri bilim çevrelerinde konuşuluyordu. Bu dönüşümü sağlayan bakterinin ilk kesin kaydı ise 1973 yılında gerçekleşti ve Eubacterium cinsi olduğu belirtildi. Bu tarihten sonra pek çok çalışma rat, babun, domuz ve insan gibi farklı organizmalarda bu dönüşümü sağlayan bakterilerin varlığını ortaya koydu.
Ekip ilk olarak önceki çalışmaları da dikkate alarak bu dönüşümü sağladığı iddia edilen türleri inceledi. Bunlar; Eubacterium coprostanoligenes, Bacteriodes dorei, Lactobacillus türleri ve Bifidobacterium türleri idi. E. Coprostanoligenes türünün bu reaksiyonu gerçekleştirdiği onaylanırken deneydeki diğer 17 türde bu dönüşüm gözlenemedi.
Mikrobiyotadaki pek çok bakteri türünün kültürü oldukça zor hatta neredeyse imkansız. Bunu bilen araştırmacılar farklı bir yol izlediler ve kolesterol metabolizmasıyla ilişkili olabilecek genlere yöneldiler. 6 milyona yakın mikrobiyal gen dizildi ve bunlardan sadece 4 ünün kolesterol metabolizmasına dahil olabildiği gözlendi. Özellikle “Intestinal Stool Metabolism Gene A” (IsmA) olarak adlandırılan bir gen üzerinde durdular.
Araştırmacılar mikrobiomlarında IsmA genine sahip bakteri bulunan bireylerin dışkılarında, bu geni içeren bakterilere sahip olmayanlara göre %55-75 oranında daha az kolesterol bulunduğunu belirttiler. Kan kolesterol seviyeleri ise yine 0,15 mmol daha düşüktü.
Bakterilerin biyolojisi henüz tam olarak anlaşılamamış olsa da dönüşüm tepkimeleri ana hatlarıyla biliniyor. Buna göre kolesterol ilk olarak okside oluyor ve “Kolestenon” a dönüşüyor. Redüksiyon tepkimesiyle koprostenon oluşuyor ve nihayetinde yine redüksiyonla koprostenol meydana geliyor.
YENİ BİR TEDAVİ OLABİLİR
Bakterilerin kolesterol metabolizması üzerindeki etkisi HMGRC veya PCSK9 gibi genleri hedefleyen ve yüksek kolesterol seviyelerini değiştirebilen FDA onaylı ilaçlardan daha büyük bir etkiye sahipti. Bu yönüyle gelecekte bu bakterilerin probiyotik vb. yöntemlerle mikrobiyomda çoğaltılıp çok daha fazla tercih edilen bir tedavi olması öngörülebilir.
Ayrıca kolesterolün İntestinal emilimini azaltma stratejisi FDA onaylı Ezetimib adlı ilaçta da kullanılmaktadır. İlaç yağda eriyen vitaminlerin emilimini bozmaksızın kolesterolün intestinal emiliminden sorumlu Niemann Pick C1-like protein ekspresyonunu inhibe eder. Özetle bakterilerin de kullandığı bu yöntemin güvenli olduğunu görüyoruz.
Çalışmalara devam eden bilim insanları şimdi de bu bakterilerin izolasyonunu sağlamaya çalışıyorlar.
KAYNAKÇA
- Kenny, DJ, Plichta, DR et al. Cholesterol metabolism by uncultured human gut bacteria influences host cholesterol level. Cell Host & Microbe. Online June 15, 2020.
- Williams. Broadinstitute.org. Cholesterol-busting gut bacteria may affect people’s cardiac health.
- Özdemir A, Büyüktuncer Demirel Z. Beslenme ve Mikrobiyota İlişkisi. J Biotechnol and Strategic Health Res. 2017;1 (Special issue): 25-33.
- Sabuncu T. (2019) TEMD Dislipidemi Tanı ve Tedavi Kılavuzu. 7. baskı. Bayt yayıncılık. s: 54-55.