Kanser Tedavisinde Yeni Umutlar

Sevgili Okur! Mucizeye Yolculuk serisinin son yazısını “Kanser Tedavisinde Yeni Umutlar” başlığı ile yazmak istedim. Bir önceki yazımda immünoterapilerden genel hatlarıyla bahsettiğim için bu yazıda sadece görece olarak daha yeni gelişmelerden bahsedeceğim.

CAR-T Hücre Tedavisi:

        İlk olarak daha ilk yazımda da hakkında yazacağımı söylediğim CAR-T Hücre Tedavisinden bahsetmek istiyorum. CAR-T, Chimeric Antigen Receptor-T’nin kısaltılışıdır. Bu tedavi yönteminin mantığı şu: Hastanın kanından alınan T hücrelerine laboratuvarlarda gen düzenleme yöntemleriyle (Halihazırda en sık retrovirüsler kullanılsa da CRISPR/Cas9 teknolojisinin de kullanıldığı çalışmalar mevcuttur ve gelecekte daha yaygın kullanılacağı ön görülmektedir) kanser hücrelerini özgün bir şekilde tanıyacak reseptörler eklenir. Daha sonra bu modifiye edilmiş T hücreleri (CAR-T hücreleri) hastaya geri verilir. Kanseri yeni reseptörleri sayesinde tanır hale gelen T hücreleri de gidip kanserle savaşır.

        Bu tedavi ilk kez 2012 yılında ALL tanılı 5 yaşındaki Emily Whitehead’de denendi ve başarılı oldu. Ayrıca ilerleyen süreçte yapılan çalışmalarla tedavinin etkinliği ispatlanınca CAR-T hücre tedavisi ALL’de ve Diffüz B hücreli Lenfoma’da 2017 yılında FDA onayı aldı. CAR-T hücre tedavisi şu anlık hematolojik kanserlerde kullanılmaktadır. Hematolojik kanserlerin çoğunluğu B lenfositlerden kaynaklandığı için CAR-T hücreleri B lenfositlere özgün CD19 reseptörlerini tanıyacak şekilde tasarlanıyor. Ayrıca bu tedavinin yakın gelecekte solid tümörlerde de kullanılması için çok sayıda çalışma devam etmektedir (Örnek için tıklayınız).   Bu tedavinin de ne yazık ki bazı yan etkileri var ve B hücre aplazisi, nörotoksite, sitokin salınım sendromu bunlara örnek olarak verilebilir. Ama tıpkı diğer immünoterapilerde olduğu gibi en önemli yan etkisi maliyettir. Ve bu maliyet halihazırda ABD’de 450.000 $. Dolayısıyla bir önceki yazımda da belirttiğim gibi gelecekte klasik tedavilerin yerini alması muhtemel olan immünoterapilere ülkemizde de yatırımlar yapılmalı. Böylelikle kanser hastalarımızı daha etkin ve ucuz tedavi etme şansımız doğar.

Radyoimmünoterapi:

        Radyoimmünoterapi isminden de anlaşılacağı üzere radyasyon ve immünoloji odaklı tedavi yöntemlerini kapsıyor. Burada 2 farklı yaklaşım var. Biri tümör hücrelerine doğrudan radyasyon göndermek diğeri ise radyoterapi ile immünoterapileri kombine etmek.

        İlk yaklaşımla ilgili en çarpıcı gelişme 2017 yılında yaşandı. Farelerde 3 etaplı bir radyoimmünoterapi tekniğiyle toksik bir yan etki olmaksızın kolorektal kanser tedavisinde %100 başarı elde edildi. Ayrıca bu çalışma öyle umut verici ki 2017 yılının “Dünya’yı değiştirecek 10 buluş”u arasında yer aldı.

        Radyoterapi ve immünoterapilerin kombine edilmesi ile ilgili herhalde en önemli gelişme PASIFIC adı verilen bir çalışmadır. Bu çalışma, küçük hücreli dışı akciğer kanseri hastalarında kemoradyoterapi + Durvalumab’ın (Anti-PDL1) sadece kemoradyoterapiye belirgin bir üstünlüğünün olduğunu ortaya koydu.

Diğer:

        Bu başlık atında sizlere 2 yeni hedeften bahsedeceğim. İlki makrofaj kontrol noktası inhibisyonu. Serinin ilk yazısında kanser ve immün sistem ilişkisini anlatırken makrofajların öneminden bahsetmiştim. Şimdi biraz detaya inelim. Tümör hücreleri (lenfoma) ürettikleri CD47’ler ile makrofajların SIRP-a reseptörlerine bağlanarak hem makrofajların fagositozundan kaçıyor hem de onları kendi lehlerine kullanıyor. Bu mekanizmanın keşfinin ardından CD47’yi hedef alan monoklonal antikorlar (Hu5F9-G4) üretilerek kanserde yeni bir immünoterapi yöntemi geliştirildi. İlk klinik çalışmalarda anlamlı sonuçlar alınamasa da gelecek adına yine umut verici bir gelişme olduğu yadsınamaz.

        Bir diğer heyecan verici gelişmenin konusu ise STING reseptörleri. STING reseptörleri endoplazmik retikulumda bulunur ve uyarıldıklarında tip1 interferon başta olmak üzere çeşitli sitokinler üreterek immün sistemi aktiflerler. Bilim insanları bu reseptörleri etkin bir şekilde uyarabilmek için amidobenzimidazole grubu ilaçlar ürettiler. Böylelikle STING reseptörleri sayesinde immün sistemi aktifleyerek kanseri tedavi etmeyi planlıyorlar.

       Gelelim uzun lafın kısasına… Kanser günümüzde en çok öldüren 2. grup hastalıktır. 2030 doğru ise 1. sıraya gelmesi bekleniyor. Dolayısıyla kanser tedavisinde yeni ve ileri stratejilere ihtiyacımız olduğu aşikar. Ben de “Mucizeye Yolculuk” yazı serisi ile kanser tedavisindeki umut verici gelişmelerden bahsetmek istedim. Mevcut gelişmeler gelecekte kanserin tedavisinde immünoterapilerin çok etkin bir şekilde rol alacağını gösteriyor. Biz geleceğin hekimleri/bilim insanları da bu konudaki bilgi birikimimizi artırmalıyız. Umarım immünoterapiler hakkında sizlerde bir farkındalık oluşturabilmişimdir. Unutmayalım ki bir bilgi bir hayattır. Şayet ufkunuzu genişletebildiysem, birtakım sorular sormanızı sağlayabildiysem ne mutlu bana. Gelecek yazılarda görüşmek üzere sağlıcakla ve bilimle kalın.

Kaynakça:

1. Ozdogan M. Trajedi, Azim ve Şans – Car-t Tedavisinin Hikayesi. https://www.drozdogan.com/trajedi-azim-ve-sans-car-t-tedavisinin-hikayesi/. (2019) (E.T: 07.04.2019)
2. Ozdogan M. İkinci CAR-T Canlı Kanser Tedavisinin FDA Onayı Alması Heyecan Yarattı. https://www.drozdogan.com/ikinci-car-t-canli-kanser-tedavisinin-fda-onayi-almasi-heyecan-yaratti/ (2019) (E.T: 07.04.2019)
3. Ozdogan M. CAR T Hücre İmmünoterapisinin Organ Kanserlerinde Kullanımında Önemli Gelişmeler. https://www.drozdogan.com/car-t-hucre-solid-kanser-homing-system-tedavisi/ (2019) (E.T: 07.04.2019)
4. Watson S. What You Should Know About CAR T-Cell Therapy. https://www.webmd.com/cancer/lymphoma/features/car-t-gene-therapy-risks-benefits#1 (E.T: 07.04.2019)
5. Cheal SM, Fung EK, et al. Curative Multicycle Radioimmunotherapy Monitored by Quantitative SPECT/CT-Based Theranostics, Using Bispecific Antibody Pretargeting Strategy in Colorectal Cancer. . J Nucl Med. 2017 Nov;58(11):1735-1742
6. Antonia SJ. et al. Durvalumab after Chemoradiotherapy in Stage III Non–Small-Cell Lung Cancer. N Engl J Med. 2017; 377:1919-1929
7. Advani RJ. et. al. CD47 Blockade by Hu5F9-G4 and Rituximab in Non-Hodgkin’s Lymphoma. N Engl J Med 2018; 379:1711-1721
8. Ramanjulu JM. Design of amidobenzimidazole STING receptor agonists with systemic activity. Nature 2018; 564:439–443