GERTRUDE ELİON
Nobel Tıp veya Fizyoloji Ödülü sahibi Gertrude Elion 23 Ocak 1918’de New York’ta dünyaya geldi.
Lisede tüm derslerle arası iyi olsa da büyükbabasını kanserden dolayı kaybetmesi meslek seçimini oldukça etkiledi. New York City Hunter Koleji’nde kimya dalında ihtisas yaptı.
Elion, 1939 yılında New York Üniversitesi Lisansüstü kimya programına kabul edildi. Sınıfındaki tek kadındı. 1941’de yüksek lisans derecesini aldığı zaman, 2. Dünya Savaşı’ndan dolayı erkeklerin işgücüne katılımının azalması kadınlar için bir fırsat oluşturmuştu. Birkaç işi denedikten sonra Elion, 1944’te Burroughs Wellcome şirketinde George Hitchings’in denetiminde çalışmaya başladı. Biyokimya, immünoloji, farmakoloji gibi alanlarda uzmanlaştı.
Elion ve Hitchings özellikle nükleik asit biyokimyası üzerinde çalıştılar, o zamanlar bu alanda bilinmeyen çok şey vardı. Kanser, enfeksiyon gibi hastalıklarda nükleik asit metabolizmasını hedefleyen tedaviler bulmayı hedeflediler.
Elion et, balık ve sebzelerde yüksek konsantrasyonda bulunan pürinlere odaklandı. 1950’lerin ortalarında, biyokimyadaki atılımlar Elion’un çalışmasını büyük ölçüde kolaylaştırdı. Birkaç yıl içinde çalışmaları akut lösemi tedavisi için ilk iki başarılı ilacın geliştirilmesiyle sonuçlandı.
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:George_Hitchings_and_Gertrude_Elion_1948.jpg
Elion’un çalışma alanları genişledi ve gut tedavisinde kullanılan allopurinol gibi bileşikleri keşfetti. Bağışıklık sisteminin yabancı dokuyu reddetmesini baskılayan azatiyoprin keşfi, kan bağı olmayan vericiler arasında böbrek naklini mümkün kıldı.
Başarıları arttıkça kendi başına daha büyük ve daha büyük takımlara liderlik etmeye başladı. 1967’de Burroughs Wellcome Deneysel Terapi Bölüm Başkanı olarak atandı. Sonraki on yılda Elion’un ekibi, ilaç şirketlerinin çalışmaktan çekindiği bir alan olan viral enfeksiyonlar üzerinde çalıştılar. Elion’un sabrı, dünyanın ilk başarılı antiviral ilacı olan asiklovirin üretilmesiyle sonuç buldu. Asiklovir genellikle suçiçeği, uçuk ve zona tedavisinde kullanılır.
1983 yılında resmen emekli oldu fakat danışman olarak çalışmaya devam etti.
1988’de eski meslektaşı George Hitchings ve araştırmacı Sir James Black ile beraber ilaç tedavisindeki keşifleriyle Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü’ne layık görüldü. O zamanlar Nobel Ödülü kazanan on kadından biri ve doktora olmadan bir Nobel Ödülü kazanan çok az kişiden biriydi.
Çeşitli üniversitelerden fahri doktoralar aldı. Çeşitli konularda öğrencilere rehberlik etti. 1991’de Ulusal Mucitler Onur Listesi’ne giren ilk kadın oldu ve Ulusal Bilim Madalyası ile ödüllendirildi.
Ardında başarılarla dolu bir kariyer ve onun buluşlarıyla hastalığını yenmiş birçok insan bırakarak 21 Şubat 1999’da 81 yaşında hayata gözlerini yumdu.
Kaynaklar:
- Gertrude B. Elion – Biographical. NobelPrize.org. Nobel Media AB 2020. Mon. 25 May 2020. https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/1988/elion/biographical/
- https://achievement.org/achiever/gertrude-elion/
- https://www.sciencehistory.org/distillations/gertrude-elion-biochemist
