Şarbon’un (Bacillus anthracis) Tarihi, Patojenitesi,….
Tarihi
Bacillus anthracis mikrobiyoloji uzmanlarının uzun zamandır ilgisini çeken bir bakteri olmuştur hatta ünlü mikrobiyolog Robert Koch’un postulatlarını açıklamak için kulandığı bakteri çeşididir. Bu bakteri insanları enfekte edebildiği gibi hayvanları da enfekte eder. Koch, B.anthracis’e sahip hayvandan bu bakterinin izolasyonunun ardından sağlıklı hayvana enjeksiyonu sonucu aynı bulgulara rastlanmıştır. Bu sayede bakteriyel bulaşma ve enfeksiyon açıklanmıştır. 1877’de Dr. Louis Pasteur bu çalışmayı tekrarlayarak bakteri üstünde aşı üretme çalışmaları gerçekleştirmiştir. Bu tarihten itibaren B.anthracis bakteriyel patojenite çalışmalarında ön safhalarda rol almıştır.
Şarbon
Çok hızlı yayılma özelliğinden dolayı herhangi bir pandemi durumunda oldukça büyük bir risk arz eder. Hastalığa sahip hayvanlardan ve kontamine olmuş hayvansal ürünlerden insanlara bulaşabilir. Bu hayvansal ürünlerin tüketimi sonucu bağırsak şarbonu, solunumu sonucu akciğer şarbonu, temas sonucu ise deri şarbonu oluşabilir. Yarattığı şiddetli ateş ile deri, bağırsak ve akciğerdeki spesifik belirtileri bir hafta içinde toplu ölümlere yol açabilmektedir. Şarbondan kaçınmak için neler yapılabilir diye incelendiği zaman üç önemli kural akla gelmelidir. Hayvanlar mutlaka şarbona karşı aşılatılmalı. Şüpheli hayvan ölümleri yetkililere bildirilmeli. Şarbonlu hayvanlar asla kesilmemeli ve etleri tüketilmemeli.
Virulans Mekanizması
Bakterinin virulansının sebebi iki virülans plazmitten kaynaklanır. Biri pXO’dır tripartite toxin sentezler ve ikili ürünler oluşturur. Bu ürünler LF/PA (lethal factor/protective agent) veya EF/PA (edema factör/protective agent. Bu ikili toksinler (LF/PA ve EF/PA), çeşitli konak fonksiyonlarını hedef alır, bu da bağışıklık tepkilerinin baskılanmasına neden olur. Araştırmalar sonucu pXO2 plazmitinde bulunan genler sonucu kapsüler polisakkarit(CPS) üretiminin konakçının bağışıklık tepkilerine ek olarak koruma sağladığını kanıtlamıştır. Bu durum organizmanın çeşitli sistemlerinde sorunlar ortaya çıkmasına ardındanda ölümüne neden olur. Günümüzde yürtülmekte olan çalışmalar virülanstan soumlu olan moleküler mekanizmanın tanımlanmasını sağlamaya yöneliktir. Genomik karşılaştırma çalışmaları ile patojenin evrimi anlaşılabilir.
Çalışmalar
Yapılan çalışmalar sonrasında ilgili organizma ile aynı filogenetik kümeye sahip olan Bacillus cereus’a dair son bir dikkat çekici bulgu yayınlandı. B. cereus, B. anthracis’ten oldukça az şiddete sahip hastalığa neden olur. Bu fark esas olarak B. anthracis’teki iki toksin plazmitine atfedilebilir.
Yeni bir B. cereus suşu G9241’in WGS dizilimi, bu organizmanın bir hastada şarbon benzeri bir hastalığa neden olması ile araştırılmıştır. Bu benzer etkinin sebebi Bacillus anthracis ile benzer iki virülans etkiye sahip plazmite sahip olmasıdır. Bir tanesi neredeyse pXO1 ile aynı toxin genlere sahip olan analog plazmiti pBC218’dir. Bu plazmitin B.anthracis’deki pXO2’de kodlanılan kapsül ile aynı korumayı sağlayabilen polisakkarit biyosentetik kümesi ile hücre dışı polisakkarit üretimini sağlamaktadır.
Bu bulgu, B. anthracis ve B. cereus’un yakın ilişkisini kanıtlamakla birlikte, şarbon hastalığına B. anthracis dışında bir organizmanın da neden olabileceğini göstermiştir. Çalışma sonuçları sadece mikrobiyolojik ve tıbbi değil, aynı zamanda insanlık tarafından büyük ilgi görecek önemli bir keşiftir.
KAYNAKÇA
1-https://www.ncbi.nlm.nih.gov/genomes/MICROBES/anthracis.html
2-Proc Natl Acad Sci USA. 2004 Haziran 1; 101(22):8449-54.
3-https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/zoonotik-vektorel-hastaliklar-db/zoonotik-hastaliklar/5-Sarbon/7-Sunumlar/Sarbon_sunum_okul_sagligi.pdf
