Yüzyılın Beyin Cerrahı: Gazi Yaşargil
Mahmut Gazi Yaşargil 6 Temmuz 1925 tarihinde Diyarbakır’ın Lice ilçesinde doğdu. Babası Lice ilçesinin kaymakamıydı. Sonrasında ailesi Ankara’ya yerleşti. Beş kardeşlerdi, beşi de Ankara’da başladıkları eğitim hayatlarına azimle devam edecekler ve ileride güzel yerlerde olacaklardı.
Gazi, Atatürk Lisesi’nden mezun oldu. Sonbahar 1943’de Almanya’da Friedrich Schiller Üniversitesi’nde tıp tahsiline başladı, 1945’de İsviçre’ye gitti. Basel Üniversitesi’nde tıp tahsiline devam edip 1949 sonbaharında mezun oldu. Dr. Josef Klingler’in yanında, üç ay boyunca Anatomi Enstitüsü’nde beyin anatomisi üzerine çalıştı. 1950-1953 yılları arasında nöroloji, psikiyatri, dahiliye ve genel cerrahi bölümlerinde asistanlık yaptıktan sonra, ocak 1953’de Zürich Üniversitesi’nin beyin cerrahisi kliniğinde Prof. H. Krayenbühl, Prof. G. Weber ve Prof. E. Zancler’in yanında çalışarak uzmanlığını aldı. Aynı klinikte, 1960 yılında doçent, 1965 yılında profesör, 1973’de ordinaryüs profesör olup, 1993 yılına kadar direktörlük yaptı. Amerika Birleşik Devletleri’nin Burlington kentindeki Vermont Üniversitesi’nin Nöroşirürji Bölümü’nde, Profesör Peardon Donaghy ile mikrovasküler cerrahi alanında çalışmalar yürüttü. Üç atardamarı tıkalı bir hastaya Zürich kliniğinde yeni bir atardamar bağlamayı başardı.
Yaşargil, mikrocerrahi tekniğini ve omurilik yollarının (sisternal) açılım yöntemini tüm beyin ve omurilik cerrahisinde kullanmaya başladı. Bu teknik beynin revaskülarizasyonunda, anevrizma, arteriovenöz malformasyon, kavernom, ekstra-aksiyal ve intra-aksiyal beyin omurilik tümörlerinde, temporal epilepsi cerrahisinde kullanıldı ve nöroşirürjide yeni bir dönem başlamış oldu. Ayrıca Yaşargil’in öncülüğünde, Zürich’de bir mikrocerrahi laboratuvarı kuruldu. Bu laboratuvarda, beş kıtadan gelen beyin cerrahlarına mikrocerrahi tekniği gösterildi ve öğretildi.
Yaşargil, cerrahi mikroskop kullanarak ilk beyin bypass ameliyatını yaptı. Ayrıca, stereotaktik tekniğiyle, Parkinson hastalığı ve hareket bozuklukluğuna neden olan diğer hastalıkların tedavisine yönelik başarılı ameliyatlar gerçekleştirdi. Zürich Üniversitesi’nde Fizyoloji Profesörü Oscar Wyss’in ile birlikte, ilk defa yüksek frekanslı koagülasyon tekniğini kullandı.
Gazi Yaşargil, emekli olduktan sonra ABD’de bulunan Arkansas Tıp Bilimleri Üniversitesi’nde görev alarak tıp bilimiyle ilgili yeni bilgiler öğrenmeye ve öğretmeye devam etti. 2013’te Türkiye’ye döndü. 2014 yılında İstanbul’da Yeditepe Üniversitesi’nin akademik kadrosunda yer aldı.
Profesör Yaşargil adına İngiltere, ABD ve Çin’de mikrocerrahi laboratuvarları kuruldu. Arkansas Üniversitesi tarafından “Yaşargil Kürsüsü” ve “Gazi ve Dianne Yaşargil Yıllık Konferansı” gerçekleştirildi. Zürich İsviçre Tıp Fakültesi’nde 2014 yılında “Yıllık Yaşargil” konferansları başlatılarak Yaşargil’in Zürich Üniversitesi’nde yaptığı çalışmalar onurlandırıldı. Günümüzde Amerika Nöroşirürji cemiyetinde Yaşargil dersleri verilmektedir. Ayrıca Türk Nöroşirürji Cemiyetinde de “Yıllık Yaşargil” dersleri verilmektedir. Beyin ameliyatlarında kendi yöntemiyle kullandığı, soyadıyla özdeşleşen “Yaşargil klips”leri birçok doktor tarafından kullanılmaktadır.
Nevroloji Cerrahları Kongresi’nde, yüzyılın beyin cerrahı seçilen Türk bilim insanı Prof. Dr. Mahmut Gazi Yaşargil, özellikle beyin ve sinir cerrahisi alanında tıp bilimine önemli katkılarda bulunmuştur. 95 yaşındaki değerli bilim insanı, çalışmalarıyla nöroşirürjinin efsanevi isimlerinden biri olarak hala öğrenmeye ve öğretmeye doludizgin devam etmektedir.
Kaynaklar:
Gazi Yaşargil 1925. Alındığı tarih:10 Ağustos 2020. Alındığı yer:
https://uskudar.edu.tr/tr/bilim-insani/gazi-yasargil
Prof. Dr. M. Gazi Yaşargil’in Özgeçmişi. Alındığı tarih:11 Ağustos 2020. Alındığı yer:
https://med.yeditepe.edu.tr/sites/default/files/prof_dr_gazi_yasargil_kisa_turkce_cv.pdf
Gazi Yaşargil.(24 Nisan 2020). Alındığı tarih:11 Ağustos 2020. Alındığı yer:
https://tr.wikipedia.org/wiki/Gazi_Ya%C5%9Fargil#Fahri_doktora
BEYNİN PİRİ REİSİ: PROF. DR. M. GAZİ YAŞARGİL.(02 Ocak 2013). Alındığı tarih:11 Ağustos 2020. Alındığı yer:
http://www.altinsehiradana.com/Makale/beynin-piri-reisi-prof-dr-m-gazi-yasargil/526/
Yüzyılın Beyin Cerrahı: Prof. Dr. Gazi Yaşargil. Alındığı tarih:12 Ağustos 2020. Alındığı yer:
https://www.turktoyu.com/yuzyilin-beyin-cerrahi-prof-yasargil
