Bubble Boy Sendromu ve David Vetter
David Vetter
David Vetter ve SCID
David Phillip Vetter 21 Eylül 1971 ABD Houston, Texas’ta doğdu. Kendisi Ağır Kombine İmmün Yetmezlik’ten (SCID) muzdarip bir hastaydı. SCID çok sayıda genetik mutasyonun neden olduğu T ve B hücrelerinin bozulmuş gelişimi ile karakterize edilen nadir bir genetik hastalıktır. SCID hastaları için diğer insanlarda ciddi tehdit oluşturmayacak enfeksiyonlar ölümcül olabilir.
Vetter Ailesi ve SCID Öyküsü
Aslında Vetter ailesinin ilk çocukları David Joseph Vetter 1963’te doğmuş ancak SCID nedeniyle 7 ay sonra hayata veda etmiştir. Sonrasında doktorlar Vetter ailesine ileride sahip olabilecekleri erkek çocuklarında yüzde 50 oranında SCID görülme ihtimali olduğunu bildirmiştir. O zamanlarda SCID için tek tedavi yöntemi başarılı bir ilik nakli olana kadar tamamen hayattan izole bir ortamda tutulmaktır. Vetter ailesi ilk çocuklarının ölümünden sonra Katherine adlı sağlıklı bir kız çocuğu sahibi olmuştu. Bir süre sonra ailenin annesi Caroll Ann Vetter asıl kahramanımız olan erkek bir çocuğa gebe kalmıştı, yani David Phillip Vetter’a.
David Vetter’ın Doğumu ve Erken Yaşamı
David doğduktan 2 dakika sonra kendisi için özel olarak hazırlanmış tamamen steril ve izole balon fanusun içine alındı. Aslında bu balon David’in bundan sonraki yaşamındaki daimi evi olacaktı. David’in ihtiyacı olan her şey sterilize edildikten sonra bu balonun içine konuyordu. Su, yiyecek, giyecek ve içecekleri steril duruma getirilip balonun içine veriliyordu. Eğitimi ailesi ve Dr John Montgomery’nin de dahil olduğu bir ekip tarafından yönetiliyordu, eğitim materyalleri de aynı şekilde sterilize edilip balonun içine konuyordu. David için balonun içinde bir televizyon ve oyun odası bile yapılmıştı. Hatta David sterilize kutsal suyla bu balonun içinde vaftiz bile edilmişti. David’in doğumundan 3 yıl sonra ek bir balon ve nakil ünitesi de inşa edildi. Böylece David kız kardeşi ve arkadaşlarıyla birlikte zaman geçirebiliyordu. David 6 yaşındayken David’in dışarıda dolaşabilmesi için NASA tarafından astronotlarınkine benzer özel bir giysi hazırlandı. Böylece David balonundan 2,5 metre uzaklığa gidebilmeye başladı. Bu şekilde David’in normal bir çocuğun yaşamına en yakın düzeyde bir hayat yaşaması sağlanmaya çalışılmıştı. Tüm dünyası bu balonun içindeydi. Eğitimini, sosyal hayatını ve özel hayatını bu balonun içinde geçiriyordu.
David Vetter İçin Tedavi Çalışmaları ve Ölümü
Bu sırada tabi ki tedavi çalışmaları sürüyordu. Ancak kemik iliği için uygun donör bir türlü bulunamamıştı. David 12 yaşındayken kız kardeşinden ilik nakli aldı ve bu sırada ilk kez izole ortamından çıkmış oldu. Kardeşinden aldığı iliği vücudu reddetmedi. Ancak üzücü bir şekilde nakilden birkaç ay sonra David Vetter, Burkitt Lenfoma dolayısıyla 22 Şubat 1984’te hayata gözlerini yumdu. Otopsi yapıldığında kız kardeşinden alınan kemik iliğinde nakil öncesi belirlenemeyen Eppstein-Barr virüsüne rastlandı. David Phillip Vetter 12 yıllık kısa hayatını bu balonun içinde geçirdi ve literatüre Bubble Boy (Balon Çocuk / Fanus Çocuk) Sendromu gibi bir ifadenin girmesine neden oldu.
SCID’nin Günümüzdeki Durumu ve Tedavi Seçenekleri
Otozomal resesif SCID’nin en çok bilinen formu T hücrelerinin hayatta kalması için gerekli olan ADA (adenozin deaminaz) enziminin eksik olmasıdır. X kromozomuna bağlı mutasyonların neden olduğu SCID türü genelde erkek çocukları etkiler, bu tür çocuklarda anormal büyüklükte gelişen beyaz kan hücreleri bulunur; bu çocukların T hücreleri ve doğal katil hücreleri düzeyi düşüktür. ADA eksikliği olan çocuklarda enzim replansman tedavisi başarılı sonuç vermektedir. Hematopoetik kök hücre nakli (ilik nakli) SCID için standart tedavi yöntemidir. Yapılan araştırmalar 3,5 aylıktan önce yapılan nakillerin daha etkili olduğunu göstermiştir. Yakın tarihlerde kemik iliği transplantasyonuna alternatif olarak olarak gen tedavi yöntemleri üzerinde durulmaktadır. Eksik genin viral vektörler aracılığıyla hematopoetik kök hücrelere transdüksiyonu ADA ve X’e bağlı SCID’de denenmektedir. Ancak retrovirüs kullanılarak yapılan gen tedavilerinin genellikle başarılı sonuç vermelerine karşın birkaç yıl sonra lösemiye yol açabileceği keşfedildi. Bu tür olaylardan sonra viral vektör modifiye edilerek onkojen özelliği azaltmayı hedefleyen çalışmalara ağırlık verildi. Bir retrovirüs tarafından eksprese edildiğinde onkojenik olabilen gama c genini içermeyen ADA-SCID denemelerinde henüz hiçbir lösemi vakası görülmedi. 2019’da, X-SCID’li 8 çocuğun tedavisinde HIV virüsünün değiştirilmiş bir versiyonunu vektör olarak kullanan yeni bir yöntem denendi; aynı yöntem 2021’de ADA-SCID’li 50 çocuk üzerinde de denendi ve 48 çocuktan olumlu sonuç alındı.
Kaynakça:
https://en.wikipedia.org/wiki/Severe_combined_immunodeficiency
Jean-Louis Touraine , Kamel Sanhadji, Rachel Sembeil / Gene therapy for human immunodeficiency virus infection in the humanized SCID mouse model PMID: 14689754 5 Aralık 2003
https://primaryimmune.org/story-david-vetter
https://www.niaid.nih.gov/diseases-conditions/severe-combined-immunodeficiency-scid
