KUDUZU YENEN KİŞİ: LOUİS PASTEUR

“Bilim hiçbir ülkeyi tanımaz, çünkü bilgi bütün insanlığa aittir ve tüm dünyayı aydınlatan bir meşaledir.”

Louis PASTEUR

Louis Pasteur, sadece doğduğu topraklarda değil,  tüm dünyada büyük saygı gören bir kimyagerdir. Mikroorganizmaların hastalıktaki rolünü ve aşılarla hastalıkların nasıl önlenebileceğini keşfeden ilk bilim insanlarındandır. Ayrıca fermantasyon ve çürüme süreçlerinde mikroorganizmaların etkisini açıklamasıyla, şarbon ve kuduz için aşı geliştirmesiyle bilim dünyasında büyük bir yer edinmiştir.

Özel Yaşamı

Pasteur, Aralık 1822’de Fransa’nın doğu bölgesinde bulunan Dole şehrinde doğdu. İlkokul yıllarında balık tutmak, çizim yapmak en sevdiği şeylerdi.

Besancon’daki Kraliyet Koleji’nden lisans derecesini aldıktan sonra Fransa’nın en prestijli okulu olan Ecole Normale Superieure’a başvurdu. Pasteur, üniversite tarafından kabul edildi. Fizik ve kimya alanlarında uzmanlaştı. sırasıyla yüksek lisans (MSc) ve doktora (PhD) derecelerini aldı.  

1849’da Strazburg Üniversitesi’nde kimya profesörü olarak göreve başladı. Aynı sene üniversite rektörünün kızı olan Marie Laurent ile evlendi. Çift, üç çocuğunu çeşitli hastalıklar yüzünden kaybetti. Sadece iki çocuğu hayatta kalmayı başardı.

Moleküler Asimetri

Pasteur organik maddelerin polarize ışık düzlemini döndürme yeteneğini araştırdı. Ayrıca moleküler kristal yapı ile moleküler konfigürasyon arasındaki ilişkiyi inceledi. Çalışmaları onu moleküler asimetrinin sadece canlı maddelerin özelliklerinden biri olduğuna ikna etti.

Pastörizasyon

Yaptığı çalışmalarla fermantasyon sürecinde mikroorganizmaların rolünü keşfetti. Ayrıca kirletici mikroorganizmaların gıdaların ekşimesinden yani bozulmasından sorumlu olduğunu gösterdi. O zamana kadar bozulmanın oksijenden kaynaklanan bir kimyasal tepkime olduğu düşünülüyordu.

Bozulmaları önlemek için ürünleri ısıtarak canlı mikroorganizmaları öldüreceğini yani pastörizasyon yöntemini keşfetti.

Mikrop Teorisi

Pasteur fermantasyona sebep olan mikroorganizmaların havadan veya kullanılan aletlerden geldiğini açıklamasıyla birçok doktor aletlerini ve bandajlarını sterilize etmeye başladı.

Mikrop Teorisi’nin önemli sonuçları oldu. 20 yıl içinde cüzzam, tüberküloz, difteri, kolera, bubonik veba gibi bulaşıcı hastalıkların çoğundan sorumlu bakteriler keşfedildi ve salgınların yayılmasını önlemek için yeni yöntemler ortaya konuldu.

Şarbon

Şarbon için geliştirdiği aşı büyük bir heyecan oluşturduysa da tanınmış bir veteriner olan Rossignol, sonuçlara inanmadı ve Pasteur’ü halka açık bir deneye davet etti. Deneyde 25 koyun kontrol grubunda tutulacak ve 25 koyun da aşılanacaktı. Deney kontrol grubundaki koyunların tümünün ölümüyle sonuçlandı. Oysaki aşılı koyunların hepsi yaşıyordu. Bu deney sayesinde aşı Avrupa’nın ötesine bile yayılarak milyonlarca hayvana ulaştı.

Kuduz

Pasteur’ün en ünlü çalışması kuduza karşı geliştirdiği aşıdır. O zamanlar kuduza karşı yapılabilecek tek şey ısırık yerlerinin koterizasyonuydu (dağlama).

Emil Roux ile beraber kuduz virüsü taşıyan tavşanların omuriliklerini kullanarak aşıyı ürettiler ve köpekler üzerinde yapılan deneylerinde aşının işe yaradığını gördüler.

6 Temmuz 1885’te, 9 yaşındaki bir çocuk olan Joseph Meister kuduz bir köpek tarafından birçok yerinden ısırılmıştı. Doktorlar, tereddütte olan Pasteur’ü çocuğu aşılaması için ikna etti. Kazadan 60 saat sonra başlayan 14 günlük tedavi süreci başarıyla bitti. Joseph Meister hayatta kalmıştı; Pasteur, ölümcül bir hastalığı tedavi etmek için ilk teröpatik aşılamayı yapmıştı.

Ekim 1885’te, 15 yaşındaki çoban kuduz bir köpek tarafından ısırıldı ve o da aşılama ile başarıyla korundu.

Ekim 1886’da Paris’teki Pasteur Laboratuvarı’nda 2490’dan fazla hasta aşılandı. 1726 Fransız hastasından sadece on tanesi öldü.

Kuduz aşısının evrensel zaferi, 1888’de Pasteur Enstitüsü’nün kurulmasına katkıda bulundu. Louis Pasteur, yeni enstitü için üç hedef belirledi:

• Kuduz tedavisi için bir halk dispanseri
• Bulaşıcı hastalıklar için bir araştırma merkezi
• Mikrobiyoloji alanı için bir öğretim merkezi

Louis Pasteur, sağlığının bozulmasına rağmen ölümüne kadar Enstitüye başkanlık etti.

28 Eylül 1895’te buluşlarını ardında bırakarak hayatını kaybetti. Cesedi Fransız Hükümeti tarafından Notre Dame Katedrali’nde yakıldı, kalıntılar daha sonra Paris’teki Pasteur Enstitüsü’ndeki mezarına aktarıldı.

“The Private Science of Louis Pasteur”

1995’te yayımlanan “The Private Science of Louis Pasteur” isimli kitapta Pasteur’ün defterlerini inceleyen tarihçi Gerald Geison, defterlere göre Pasteur’ün şarbon aşısını halka açık şekilde test ederken bir araştırmacının bulgularını kullanıp deneyden sonra kendi yöntemleriyle aşıyı geliştirdiğini ve kuduz aşısını test ederken raporlarda yazdığı gibi 50 değil sadece birkaç köpeği test ettiğini belirtti. Yazar amacının Pasteur’ü karalamak olmadığını belirtip, ‘Pasteur’un şu anda doğru bilimsel prosedürlerden saptığını öğrendikten sonra, gerçekten başka türlü davranmasını ister miydik?’ diye bir açıklama yapmıştır. Yazarı eleştirenler ise laboratuvar defterlerinin karalamalardan oluştuğunu, duygusal içeriğinin olabileceğini belirtmişler, bunlardan kesin bir sonuç çıkarmanın yanlış olduğunu söylemişlerdir.

Mikrop Teorisi’nin gelişim süreci için aşağıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

KAYNAKLAR:

1. P. Berche. Louis Pasteur, from crystals of life to vaccination. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1198743X14613550
2. B.Lee Ligon  Biography: Louis Pasteur: A controversial figure in a debate on scientific ethics https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1045187002500595#section0050
3. https://www.independent.co.uk/news/uk/pasteur-told-lies-about-vaccines-1472961.html
4. https://www.britannica.com/