SARS-COV-2 B.1.1.7 VARYANTI: 17 MUTASYON BİRDEN

Aralık ayı, birçok ülkede onaylanan ve dağıtımına başlanan COVID-19 aşıları ile -çoğumuz için- yılın geri kalanına kıyasla daha umut dolu bir ay oldu. Bu aşılar içerisinde yaygın olarak onaylanmış ve kullanılmakta olan BioNTech ve Pfizer aşısının kullanımı, geçen haftalarda Avrupa Birliği içerisinde de onaylanmıştı (European Medicines Agency (EMA), 2020). Birleşik Krallık’ta da 8 Aralık ve 20 Aralık tarihleri arasında yaklaşık 600 bin kişi aşının ilk dozunu alabildi (Department of Health and Social Care, 2020). 

Maalesef son günlerde COVID-19 ve SARS-CoV-2 hakkında aldığımız bütün haberler olumlu değil. Virüs, devamlı olarak yeni mutasyonlar geçirmeye ve dolayısıyla kendini geliştirmeye devam ediyor. ‘B.1.1.7’ de, birçok kişinin endişelenmesine neden olan bu mutasyonlardan birkaçına sahip olduğu tespit edilen varyantlardan biridir. İlk vakası 20 Eylül 2020 tarihinde tespit edilen (Thomas, 2021) ve 14 Aralık 2020 tarihinde Birleşik Krallık tarafından Dünya Sağlık Örgütü’ne bildirilen varyant, kazandığı mutasyonlar sayesinde ilk incelemelere göre daha çabuk yayılabilmekteydi (Dünya Sağlık Örgütü, 2020). 13 Aralık itibariyle Birleşik Krallık içerisinde 1108 B.1.1.7 vakası tespit edilmişti. Ancak şu anda vaka sayısının çok daha fazla olduğu ve birçok ülkenin B.1.1.7’yi dışarda tutabilmek amacıyla İngiltere’ye sınırlarını kapatmasına rağmen varyantın bu bölge dışında Avustralya, Hollanda, Danimarka ve Fransa gibi birçok farklı bölgeye yayılmış olduğu bilinmektedir (Dünya Sağlık Örgütü, 2020) (Falconer, 2020). Öyle ki Aralık 2020’de B.1.1.7’nin, İngiltere’de dizilimi yapılan SARS-CoV-2 örneklerinin 1/3’ünden daha fazlasını kapsadığı tahmin edilmektedir (Grabowski vd., 2021). 

Mutasyon Nasıl Fark Edildi ve Ne İfade Ediyor? 

SARS-CoV-2’nin mutasyonları, onu takip etmekte olan bir çalışma grubu (COVID-19 Genomics UK Consortium) tarafından fark edildi. Nisan 2020’den beri virüsün kazandığı mutasyonları takip etmekte olan bilim insanları, Birleşik Krallık’ta bulunan pozitif COVID-19 örneklerinden rastgele seçerek bunların genetik dizilimlerini gerçekleştirmekteydi (Wise, 2020). Varyantın birçok bilim insanının dikkatini çekmesinin nedenlerinden belki de en önemlisi biriktirmiş olduğu mutasyonların sayısının fazlalığıydı. Bu genetik değişimlerden birçoğu da virüsün solunum yolu hücrelerine girebilmesinde önemli rol oynayan Spike (S) proteini üzerinde bulunmaktaydı (Rambaut vd., 2020). Başka benzer özellikleri ile, mekanizmaları henüz tam anlaşılamamış olsa da (Joseph, 2020) B.1.1.7’nin daha kolay yayıldığı (CDC, 2021) ve bu yüzden sağlık sistemlerinde vaka sayısı açısından daha ağır bir yük yaratabileceği düşünülmektedir. Aynı zamanda, bu varyantın eskilerinden iki kat daha hızlı çoğaldığını ortaya koyan araştırmalar da bulunmaktadır (Grabowski vd., 2021). Öncü araştırmalar, bu varyantın diğerlerinden daha ağır bir hastalığa yol açmadığını göstermektedir (Public Health England, 2020). Ancak yine de bu hızlı yayılımıyla B.1.1.7 varyantı, birçok bilim insanı ve devlet için de bir endişe kaynağı olmuş, pandeminin bu noktadan sonraki gidişatının bazı açılardan öngörülememesini beraberinde getirmiştir. 

Peki Ya Aşılar?

Yeni tespit edilen Koronavirüs varyantlarının belki de en korkutucu yönü, şu anda çalışmaları devam etmekte olan aşılardan veya ilaçlardan kaçabilir hale gelme riskidir. Dolayısıyla aşıları geliştirme aşamalarında olan Pfizer ve Moderna gibi şirketler de ürünlerini farklı varyantlar üzerinde test etme çalışmalarına başlamıştır. Halen bu konuda yapılması gereken çok fazla araştırma bulunsa da yazımın bu kısmında sizlere öncü bulgulardan bahsetmek istiyorum. 

Bu noktada dikkat edilmesi gereken bir diğer konu da yürütülen bazı araştırmaların B.1.1.7’nin sahip olduğu her mutasyonu birlikte test etmemiş olabileceğidir. Pennsylvania Üniversitesinden Dr. Frederic Bushman, bu duruma dikkat çekmiş ama aynı zamanda üretilen aşıların bu ve benzeri ‘varyantlar üzerinde etkili olmamaları için pek bir sebep olmadığını’ belirtmiştir (Grens, 2021). Örneğin B.1.1.7’nin de sahip olduğu S proteiniyle alakalı N501Y mutasyonunu ele alalım. Bu mutasyonun virüsün hücrelerimize daha kolay bağlanmasını sağladığı düşünülmekte (Rambaut vd., 2020), aynı zamanda aşıların ve ilaçların etkisini azaltabilme ihtimali endişe yaratmıştır. 3 gün önce, 7 Ocak 2021 tarihinde, bioRxiv’de paylaşılan bir makale, N501Y mutasyonuna sahip virüslerle enfekte olmuş kişilerde de Pfizer aşısının koruyucu özelliğinin korunduğunu göstermiştir (Grens, 2021) (Xie vd., 2021). Pfizer araştırmacıları, aşı geliştirme sürecinde N501Y dışında 15 farklı mutasyonu test etmiş, bir sorun yaratmadıklarını kaydetmiştir ve N501Y mutasyonu da yakın zamanda bu listeye eklenmiştir (Erman, 2021). Ancak öne çıkan aşılardan bazıları, bağışıklık sisteminin Spike proteinlerini tanıyabilir hale gelmesi prensibi ile çalışmaktadır ve protein üzerindeki değişikliklerin virüsün bu etkiden kaçabilmesini sağlayabilmesi de mümkündür (Joseph, 2020).

SARS-CoV-2’ye ait tespit edilen başka varyantlar da benzer soruları ve endişeleri ortaya çıkarmıştır. Virüslerin mutasyona uğraması doğaldır ve SARS-CoV-2’nin daha ‘tehlikeli’ varyantlarının oluşması da şaşırtıcı değildir (Park, 2021). Ancak halihazırda virüs bizim onu engellemek için yürüttüğümüz çabalardan kaçmaya başlamışken ilerleyen günlerde ortaya çıkacak mutasyonlar ve varyantlar tedavilerin ve aşıların normalde olacağı kadar etkili olmamasına neden olabilir. Bu durumda, bilim insanları COVID-19 aşılarının da grip aşıları gibi belli aralıklarla güncellenmesi gerekeceğini tahmin etmektedir (Park, 2021). 

Kaynakça 

CDC. (2021, Ocak 3). Emerging SARS-CoV-2 Variants. COVID-19. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/more/science-and-research/scientific-brief-emerging-variants.html

Department of Health and Social Care. (2020, Aralık 24). Over 600,000 people get first dose of Pfizer/BioNTech vaccine. GOV.UK. https://www.gov.uk/government/news/over-600000-people-get-first-dose-of-pfizerbiontech-vaccine

Dünya Sağlık Örgütü. (2020, Aralık 21). SARS-CoV-2 Variant – United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland. SARS-CoV-2 Variant – United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland; World Health Organization. http://www.who.int/csr/don/21-december-2020-sars-cov2-variant-united-kingdom/en/

Erman, M. (2021, Ocak 8). Pfizer/BioNTech vaccine appears effective against mutation in new coronavirus variants -study. Reuters. https://www.reuters.com/article/uk-health-coronavirus-pfizer-vaccine-idUSKBN29D0DV

European Medicines Agency (EMA). (2020). Treatments and vaccines for COVID-19. Treatments and Vaccines for COVID-19. https://www.ema.europa.eu/en/human-regulatory/overview/public-health-threats/coronavirus-disease-covid-19/treatments-vaccines-covid-19

Falconer, R. (2020, Aralık 27). New coronavirus variant spreads to North America, Japan and several EU countries. Axios. https://www.axios.com/covid-19-variant-canada-japan-eu-c9266832-476d-47c3-8226-ba61fa26cceb.html

Grabowski, F., Preibisch, G., Kochańczyk, M., & Lipniacki, T. (2021). SARS-CoV-2 Variant Under Investigation 202012/01 has more than twofold replicative advantage. MedRxiv, 2020.12.28.20248906. https://doi.org/10.1101/2020.12.28.20248906

Grens, K. (2021, Ocak 8). Mutation in SARS-CoV-2 Variant Does Not Affect Vaccine: Study. The Scientist Magazine. https://www.the-scientist.com/news-opinion/mutation-in-sars-cov-2-variant-does-not-affect-vaccine-study-68330

Joseph, A. (2020, Aralık 21). The big, looming questions about the new variant of the coronavirus. STAT. https://www.statnews.com/2020/12/21/looming-questions-new-variant-coronavirus/

Park, A. (2021, Ocak 7). The COVID-19 Virus Is Mutating. What Does That Mean for Vaccines? Time. https://time.com/5927538/covid-19-mutations-vaccines/

Public Health England. (2020, Aralık 21). Investigation of novel SARS-CoV-2 variant. https://kdvr.com/wp-content/uploads/sites/11/2020/12/Public-Health-England-B.1.1.7-coronavirus-variant-report-2.pdf

Rambaut, A., Loman, N., Pybus, O., Barclay, W., Barrett, J., Carabelli, A., Connor, T., Peacock, T., Robertson, D. L., & Volz, E. (2020, Aralık 19). Preliminary genomic characterisation of an emergent SARS-CoV-2 lineage in the UK defined by a novel set of spike mutations. Virological. https://virological.org/t/preliminary-genomic-characterisation-of-an-emergent-sars-cov-2-lineage-in-the-uk-defined-by-a-novel-set-of-spike-mutations/563

Thomas, L. (2021, Ocak 6). Researchers claim SARS-CoV-2 B.1.1.7 variant likely to become globally dominant. News-Medical.Net. https://www.news-medical.net/news/20210106/Researchers-claim-SARS-CoV-2-B117-variant-likely-to-become-globally-dominant.aspx

Wise, J. (2020). Covid-19: New coronavirus variant is identified in UK. BMJ, 371, m4857. https://doi.org/10.1136/bmj.m4857

Xie, X., Zou, J., Fontes-Garfias, C. R., Xia, H., Swanson, K. A., Cutler, M., Cooper, D., Menachery, V. D., Weaver, S., Dormitzer, P. R., & Shi, P.-Y. (2021). Neutralization of N501Y mutant SARS-CoV-2 by BNT162b2 vaccine-elicited sera. bioRxiv. https://doi.org/10.1101/2021.01.07.425740