KALP KRİZİ VE GENETİK FAKTÖRLER

Bu yazımda sizlere kalp krizi yüzeysel olarak nedir ve kalp krizinin arkasındaki genetik faktörler nedirden bahsetmeye çalışacağım.

https://blog.ulubat.org/wp-content/uploads/2022/12/Depiction_of_a_person_suffering_from_a_heart_attack_28Myocardial_Infarction29.png

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/90/Coronary_arteries-tr.svg

KALP KRİZİ NEDİR?

Kalp krizi diğer adlarıyla kalp enfarktüsü ya da akut myokard enfarktüsü klinikte sıklıkla MI ( myocardial infarction) olarak tabir edilir. Kalp krizini kalbin koroner arterlerinde tıkanıklık ya da aşırı daralma nedeniyle kalbin kaslarına akan kanın kesilmesi ve bunun sonucunda oksijensiz kalması olarak tanımlayabiliriz. Oksijensiz kalan kalp kası işlevini yerine getiremeyecek ve sonucu ölüme kadar varan durumlara sebebiyet verebilecektir. Kolesterol gibi maddeler koroner damarlarda birikerek bir plak oluşturur, bu duruma ateroskleroz denir. Damarın tıkanmasına ve aşırı daralmasına neden olan şey de bu aterosklerotik plaklardır.

Aterosklerotik koroner damar histolojik görüntüsü. Oluşan plağın damar lümenini ne kadar daralttığını görebiliyoruz.
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Histopathology_of_coronary_artery_atherosclerosis,_annotated.jpg
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Atherosclerosis_2011.jpg

Kalp krizi kendini eforla başlayıp dinlenmeyle yatışan ağrı ile belli edebilir. Kalpteki ağrının yerini hasta tarif edemez. Baskı ve nefes darlığı hissedilir. Ağrı kendini özellikle sol kol olmak üzere çene ya da boyunda da hissettirebilir. Baş dönmesi ve bayılma hissi de gözlenebilir. Bu tür şikayetler ile sağlık merkezlerine başvuran hastalara EKG, anjiyografi ve kan testleri ile tanı konulur. EKG’de görülen spesifik dalga görüntüleri tanı koyma açısından büyük öneme sahiptir.

Koroner anjiyografi.
https://blog.ulubat.org/wp-content/uploads/2022/12/Coronary_Angiography.png

Tedavide balon anjiyoplasti yöntemiyle balon kateter ile damar genişletilip stent takılır. Ancak bu yöntem çeşitli sebeplerden dolayı uygulanamayabilir bu durumda da “by pass” ameliyatı yapılır. Kırılan plak dolayısıyla kan akımına önemli miktarlarda pıhtı karışacaktır. Bu sebeple hastalara antikoagülan ilaçlar verilir ve genellikle hasta hayatı boyunca antikoagülan ilaçlar kullanmaya devam eder. Kalbi stres altında bırakmamaya bundan sonraki süreçte hasta çok dikkat etmelidir. Adrenalin seviyesini yükseltecek olaylardan kaçınmalıdır ve sigara gibi zararlı alışkanlıklarını katiyen terk etmelidir.

Koroner artere stent takılması işlemi.
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:PTCA_stent_NIH.gif

KALP KRİZİ VE GENETİK FAKTÖRLER

MI ile ilişkisi bulunmuş 11 kromozom segmentinden sadece 2 tanesi alışılagelmiş risk faktörleri (LDL kolesterol ve Lipoprotein A) ile ilişkide olduğu için tam olarak bu segmentlerin patolojik durumun ortaya çıkmasında nasıl bir mekanizma ile etki ettiğini henüz bilmiyoruz.

MI (miyokard enfarktüsü) riski üzerindeki en kuvvetli genetik etkiyi, 9p21.3 kromozomu üzerindeki bir segment yapar. Miyokard enfarktüsü için bu risk faktörü 2010 yılına kadar 45.000’den fazla vakada ve 85.000 kontrolde tekrarlanmıştır. İlginç bir şekilde, bu kromozom bölgesi bir proteini kodlayan herhangi bir gen içermemektedir. Altta yatan patojenetik mekanizma gizemini koruyor. Avrupalı birinin 9p21.3 kromozomu yönünden heterozigot risk aleli taşıyıcısı olma olasılığı %50 homozigot risk aleli taşıyıcısı olma olasılığı %25’tir. Yani aslında Avrupalı ve bu risk faktörlerine sahip olmayan kişiler azınlıktadır diyebiliriz. Bireysel düzeyde etkilenen kromozom segmentlerinin MI riski üzerinde pozitif etkisi vardır bu her risk aleli için  %10 ile %30 arasında değişir. Bu da demektir ki örneğin, Avrupa popülasyonunun %25’ine denk gelen homozigot olarak 9p21.3 kromozu üzerinde bu risk alelini barındıran kişilerin yine Avrupa popülasyonunun %25’ine denk gelen hiç risk aleli taşımayan kişilere göre MI geçirme olasılığı kabaca %60 daha yüksektir. Bireysel bakıldığında risk artışı nispeten az olmasına rağmen, risk alellerinin yüksek frekansı, tüm popülasyon düzeyinde MI insidansında büyük bir artışa yol açar. Örneğin, 40 ila 45 yaşları arasındaki 9p21.3 kromozomu üzerindeki risk alelinin bir milyon homozigot taşıyıcısı arasında %0,6’lık mutlak risk artışı on yıllık bir süre içinde 6000 ek kalp krizine yol açar. Sıklıkla GWA ( genome wide associatiom) yönteminin kullanıldığı bu tür çalışmalarda elde edilen veriler hastalığın ve tedavisinin bugününden çok yarınına ışık tutmayı planlamaktadır. Genetik biliminin öngörücü özelliğinin yavaş yavaş keşfedilmesi ve öneminin anlaşılması paralelinde bu konulardaki çalışmalar artmaktadır. Gelişen bu öngörü mekanizmaları sayesinde hastalıkların hiç başlamadan önlenmesi ve risk altında bulunan kişilerin risklerden haberdar edilip buna göre bir yaşam düzeni kurmaları bu tür hastalıklarla baş etme konusunda ileride büyük öneme sahip olacaktır.

Kromozom SegmentleriRisk Artışına Neden Olan Alelin Avrupalılarda Görülme SıklığıGeleneksel Risk Faktörleri İle İlişkiFonksiyon/Etki
1p13.377%LDLLDL Artışı
1q4172%Kollajenler Üzerinden
2q3314%Apoptozis
3q22.315%Adezyon Sinyali
6p2465%Koroner Kalsifikasyon
6q26–2718%Lipoprotein ALipoprotein A
9p21.352%Bilinmiyor
10q1184%İnflamasyon
12q2434%Bilinmiyor
12q24.336%Bilinmiyor
21q2213%Bilinmiyor
Tablodaki veriler GWA yöntemi ile hazırlanmış olup https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2965371/ adresinden alınmıştır ve verilerin elde edildiği çalışmaların kaynakçaları referans olarak bu yazının “Kaynakça” kısmında bulunmaktadır.

KAYNAKÇA

Üner S, Balcılar M. Türkiye Hanehalkı Sağlık Araştırması: Bulaşıcı Olmayan Hastalıkların Risk Faktörleri Prevalansı 2017 (STEPS). Ankara, Dünya Sağlık Örgütü Türkiye Ofisi, 2018:2.

Erdmann J, Linsel-Nitschke P, Schunkert H. Genetic causes of myocardial infarction: new insights from genome-wide association studies. Dtsch Arztebl Int. 2010 Oct;107(40):694-9. doi: 10.3238/arztebl.2010.0694. Epub 2010 Oct 8. PMID: 21031128; PMCID: PMC2965371.

Berg DD, Wiviott SD, Braunwald E, Guo J, Im K, Kashani A, Gibson CM, Cannon CP, Morrow DA, Bhatt DL, Mega JL, O’Donoghue ML, Antman EM, Newby LK, Sabatine MS, Giugliano RP. Modes and timing of death in 66 252 patients with non-ST-segment elevation acute coronary syndromes enrolled in 14 TIMI trials. Eur Heart J. 2018 Nov 7;39(42):3810-3820. doi: 10.1093/eurheartj/ehy556. PMID: 30239711; PMCID: PMC6220126.

Deng D, Liu L, Xu G, Gan J, Shen Y, Shi Y, Zhu R, Lin Y. Epidemiology and Serum Metabolic Characteristics of Acute Myocardial Infarction Patients in Chest Pain Centers. Iran J Public Health. 2018 Jul;47(7):1017-1029. PMID: 30182001; PMCID: PMC6119561.

Mechanic OJ, Gavin M, Grossman SA. Acute Myocardial Infarction. [Updated 2022 Aug 8]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459269

Civek S. ve Akman M. Dünyada ve Türkiye’de kardiyovasküler hastalıkların sıklığı ve riskin değerlendirilmesi. Jour Turk Fam Phy 2022; 13 (1): 21-28. Doi: 10.15511/tjtfp.22.00121.

Samani NJ, Erdmann J, Hall AS, Hengstenberg C, Mangino M, Mayer B, Dixon RJ, Meitinger T, Braund P, Wichmann HE, Barrett JH, König IR, Stevens SE, Szymczak S, Tregouet DA, Iles MM, Pahlke F, Pollard H, Lieb W, Cambien F, Fischer M, Ouwehand W, Blankenberg S, Balmforth AJ, Baessler A, Ball SG, Strom TM, Braenne I, Gieger C, Deloukas P, Tobin MD, Ziegler A, Thompson JR, Schunkert H; WTCCC and the Cardiogenics Consortium. Genomewide association analysis of coronary artery disease. N Engl J Med. 2007 Aug 2;357(5):443-53. doi: 10.1056/NEJMoa072366. Epub 2007 Jul 18. PMID: 17634449; PMCID: PMC2719290.

Coronary Artery Disease Consortium, Samani NJ, Deloukas P, Erdmann J, Hengstenberg C, Kuulasmaa K, McGinnis R, Schunkert H, Soranzo N, Thompson J, Tiret L, Ziegler A. Large scale association analysis of novel genetic loci for coronary artery disease. Arterioscler Thromb Vasc Biol. 2009 May;29(5):774-80. doi: 10.1161/ATVBAHA.108.181388. Epub 2009 Jan 22. PMID: 19164808; PMCID: PMC3315048.

Myocardial Infarction Genetics Consortium, Kathiresan S, Voight BF, Purcell S, Musunuru K, Ardissino D, Mannucci PM, Anand S, Engert JC, Samani NJ, Schunkert H, Erdmann J, Reilly MP, Rader DJ, Morgan T, Spertus JA, Stoll M, Girelli D, McKeown PP, Patterson CC, Siscovick DS, O’Donnell CJ, Elosua R, Peltonen L, Salomaa V, Schwartz SM, Melander O, Altshuler D, Ardissino D, Merlini PA, Berzuini C, Bernardinelli L, Peyvandi F, Tubaro M, Celli P, Ferrario M, Fetiveau R, Marziliano N, Casari G, Galli M, Ribichini F, Rossi M, Bernardi F, Zonzin P, Piazza A, Mannucci PM, Schwartz SM, Siscovick DS, Yee J, Friedlander Y, Elosua R, Marrugat J, Lucas G, Subirana I, Sala J, Ramos R, Kathiresan S, Meigs JB, Williams G, Nathan DM, MacRae CA, O’Donnell CJ, Salomaa V, Havulinna AS, Peltonen L, Melander O, Berglund G, Voight BF, Kathiresan S, Hirschhorn JN, Asselta R, Duga S, Spreafico M, Musunuru K, Daly MJ, Purcell S, Voight BF, Purcell S, Nemesh J, Korn JM, McCarroll SA, Schwartz SM, Yee J, Kathiresan S, Lucas G, Subirana I, Elosua R, Surti A, Guiducci C, Gianniny L, Mirel D, Parkin M, Burtt N, Gabriel SB, Samani NJ, Thompson JR, Braund PS, Wright BJ, Balmforth AJ, Ball SG, Hall A; Wellcome Trust Case Control Consortium, Schunkert H, Erdmann J, Linsel-Nitschke P, Lieb W, Ziegler A, König I, Hengstenberg C, Fischer M, Stark K, Grosshennig A, Preuss M, Wichmann HE, Schreiber S, Schunkert H, Samani NJ, Erdmann J, Ouwehand W, Hengstenberg C, Deloukas P, Scholz M, Cambien F, Reilly MP, Li M, Chen Z, Wilensky R, Matthai W, Qasim A, Hakonarson HH, Devaney J, Burnett MS, Pichard AD, Kent KM, Satler L, Lindsay JM, Waksman R, Knouff CW, Waterworth DM, Walker MC, Mooser V, Epstein SE, Rader DJ, Scheffold T, Berger K, Stoll M, Huge A, Girelli D, Martinelli N, Olivieri O, Corrocher R, Morgan T, Spertus JA, McKeown P, Patterson CC, Schunkert H, Erdmann E, Linsel-Nitschke P, Lieb W, Ziegler A, König IR, Hengstenberg C, Fischer M, Stark K, Grosshennig A, Preuss M, Wichmann HE, Schreiber S, Hólm H, Thorleifsson G, Thorsteinsdottir U, Stefansson K, Engert JC, Do R, Xie C, Anand S, Kathiresan S, Ardissino D, Mannucci PM, Siscovick D, O’Donnell CJ, Samani NJ, Melander O, Elosua R, Peltonen L, Salomaa V, Schwartz SM, Altshuler D. Genome-wide association of early-onset myocardial infarction with single nucleotide polymorphisms and copy number variants. Nat Genet. 2009 Mar;41(3):334-41. doi: 10.1038/ng.327. Epub 2009 Feb 8. Erratum in: Nat Genet. 2009 Jun;41(6):762. Knouff, Christopher W [added]; Waterworth, Dawn M [added]; Walker, Max C [added]; Mooser, Vincent [added]. PMID: 19198609; PMCID: PMC2681011.

Erdmann J, Grosshennig A, Braund PS, König IR, Hengstenberg C, Hall AS, Linsel-Nitschke P, Kathiresan S, Wright B, Trégouët DA, Cambien F, Bruse P, Aherrahrou Z, Wagner AK, Stark K, Schwartz SM, Salomaa V, Elosua R, Melander O, Voight BF, O’Donnell CJ, Peltonen L, Siscovick DS, Altshuler D, Merlini PA, Peyvandi F, Bernardinelli L, Ardissino D, Schillert A, Blankenberg S, Zeller T, Wild P, Schwarz DF, Tiret L, Perret C, Schreiber S, El Mokhtari NE, Schäfer A, März W, Renner W, Bugert P, Klüter H, Schrezenmeir J, Rubin D, Ball SG, Balmforth AJ, Wichmann HE, Meitinger T, Fischer M, Meisinger C, Baumert J, Peters A, Ouwehand WH; Italian Atherosclerosis, Thrombosis, and Vascular Biology Working Group; Myocardial Infarction Genetics Consortium; Wellcome Trust Case Control Consortium; Cardiogenics Consortium, Deloukas P, Thompson JR, Ziegler A, Samani NJ, Schunkert H. New susceptibility locus for coronary artery disease on chromosome 3q22.3. Nat Genet. 2009 Mar;41(3):280-2. doi: 10.1038/ng.307. Epub 2009 Feb 8. PMID: 19198612; PMCID: PMC2695543.

Trégouët DA, König IR, Erdmann J, Munteanu A, Braund PS, Hall AS, Grosshennig A, Linsel-Nitschke P, Perret C, DeSuremain M, Meitinger T, Wright BJ, Preuss M, Balmforth AJ, Ball SG, Meisinger C, Germain C, Evans A, Arveiler D, Luc G, Ruidavets JB, Morrison C, van der Harst P, Schreiber S, Neureuther K, Schäfer A, Bugert P, El Mokhtari NE, Schrezenmeir J, Stark K, Rubin D, Wichmann HE, Hengstenberg C, Ouwehand W; Wellcome Trust Case Control Consortium; Cardiogenics Consortium, Ziegler A, Tiret L, Thompson JR, Cambien F, Schunkert H, Samani NJ. Genome-wide haplotype association study identifies the SLC22A3-LPAL2-LPA gene cluster as a risk locus for coronary artery disease. Nat Genet. 2009 Mar;41(3):283-5. doi: 10.1038/ng.314. Epub 2009 Feb 8. PMID: 19198611.

Helgadottir A, Thorleifsson G, Manolescu A, Gretarsdottir S, Blondal T, Jonasdottir A, Jonasdottir A, Sigurdsson A, Baker A, Palsson A, Masson G, Gudbjartsson DF, Magnusson KP, Andersen K, Levey AI, Backman VM, Matthiasdottir S, Jonsdottir T, Palsson S, Einarsdottir H, Gunnarsdottir S, Gylfason A, Vaccarino V, Hooper WC, Reilly MP, Granger CB, Austin H, Rader DJ, Shah SH, Quyyumi AA, Gulcher JR, Thorgeirsson G, Thorsteinsdottir U, Kong A, Stefansson K. A common variant on chromosome 9p21 affects the risk of myocardial infarction. Science. 2007 Jun 8;316(5830):1491-3. doi: 10.1126/science.1142842. Epub 2007 May 3. PMID: 17478679.

McPherson R, Pertsemlidis A, Kavaslar N, Stewart A, Roberts R, Cox DR, Hinds DA, Pennacchio LA, Tybjaerg-Hansen A, Folsom AR, Boerwinkle E, Hobbs HH, Cohen JC. A common allele on chromosome 9 associated with coronary heart disease. Science. 2007 Jun 8;316(5830):1488-91. doi: 10.1126/science.1142447. Epub 2007 May 3. PMID: 17478681; PMCID: PMC2711874.

Wellcome Trust Case Control Consortium. Genome-wide association study of 14,000 cases of seven common diseases and 3,000 shared controls. Nature. 2007 Jun 7;447(7145):661-78. doi: 10.1038/nature05911. PMID: 17554300; PMCID: PMC2719288.

Gudbjartsson DF, Bjornsdottir US, Halapi E, Helgadottir A, Sulem P, Jonsdottir GM, Thorleifsson G, Helgadottir H, Steinthorsdottir V, Stefansson H, Williams C, Hui J, Beilby J, Warrington NM, James A, Palmer LJ, Koppelman GH, Heinzmann A, Krueger M, Boezen HM, Wheatley A, Altmuller J, Shin HD, Uh ST, Cheong HS, Jonsdottir B, Gislason D, Park CS, Rasmussen LM, Porsbjerg C, Hansen JW, Backer V, Werge T, Janson C, Jönsson UB, Ng MC, Chan J, So WY, Ma R, Shah SH, Granger CB, Quyyumi AA, Levey AI, Vaccarino V, Reilly MP, Rader DJ, Williams MJ, van Rij AM, Jones GT, Trabetti E, Malerba G, Pignatti PF, Boner A, Pescollderungg L, Girelli D, Olivieri O, Martinelli N, Ludviksson BR, Ludviksdottir D, Eyjolfsson GI, Arnar D, Thorgeirsson G, Deichmann K, Thompson PJ, Wjst M, Hall IP, Postma DS, Gislason T, Gulcher J, Kong A, Jonsdottir I, Thorsteinsdottir U, Stefansson K. Sequence variants affecting eosinophil numbers associate with asthma and myocardial infarction. Nat Genet. 2009 Mar;41(3):342-7. doi: 10.1038/ng.323. Epub 2009 Feb 8. PMID: 19198610.

Soranzo N, Spector TD, Mangino M, Kühnel B, Rendon A, Teumer A, Willenborg C, Wright B, Chen L, Li M, Salo P, Voight BF, Burns P, Laskowski RA, Xue Y, Menzel S, Altshuler D, Bradley JR, Bumpstead S, Burnett MS, Devaney J, Döring A, Elosua R, Epstein SE, Erber W, Falchi M, Garner SF, Ghori MJ, Goodall AH, Gwilliam R, Hakonarson HH, Hall AS, Hammond N, Hengstenberg C, Illig T, König IR, Knouff CW, McPherson R, Melander O, Mooser V, Nauck M, Nieminen MS, O’Donnell CJ, Peltonen L, Potter SC, Prokisch H, Rader DJ, Rice CM, Roberts R, Salomaa V, Sambrook J, Schreiber S, Schunkert H, Schwartz SM, Serbanovic-Canic J, Sinisalo J, Siscovick DS, Stark K, Surakka I, Stephens J, Thompson JR, Völker U, Völzke H, Watkins NA, Wells GA, Wichmann HE, Van Heel DA, Tyler-Smith C, Thein SL, Kathiresan S, Perola M, Reilly MP, Stewart AF, Erdmann J, Samani NJ, Meisinger C, Greinacher A, Deloukas P, Ouwehand WH, Gieger C. A genome-wide meta-analysis identifies 22 loci associated with eight hematological parameters in the HaemGen consortium. Nat Genet. 2009 Nov;41(11):1182-90. doi: 10.1038/ng.467. Epub 2009 Oct 11. PMID: 19820697; PMCID: PMC3108459.

https://tr.wikipedia.org/wiki/Kalp_krizi

Serhat Baran Aritürk

ULUBAT BLOG EDİTÖRÜ - ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ÖĞRENCİSİ

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.